Иіс тїйсіктері

Мўрын кеѕірсігіндегі кілегей ќабыќтыѕ жасушаларына тїрлі химиялыќ заттардыѕ јсер етуі нјтижесінде иіс тїйсіктері пайда болады.Осы кілегей ќабыќтыѕ таяќша тјрізді сезгіш жасушалары бар.ауамен бірге мўрынєа кіретін иісті заттар иіс мїшесініѕ сезім жасушаларын тітіркендіріп отырады.Иіс тїйсіктерініѕ тїрлері кґп.Мјселен,Африкадаєы бушмен тайпалары арыстанныѕ,керіктіѕ,зебрдіѕ ізін иіскеп жїріп-аќ оѕай тауып алады,олар иісті еѕ жаќсы аѕшы иттерден артыќ біледі.Їндістанда жыланныѕ жатќан жерін иісінен біліп табатын адамдар бар.Иісті жаќсы сезу соќыр,мылќау,кереѕ адамдарда ерекше жетілген.Мјселен,олар бґтен адамдарды,тїрлі нјрселерді алыстан,иісінен таниды.Їйге кірген адамды,таныс кґшесін,тўрєан їйін де олар иісіне ќарап оп-оѕай айыра алады.

Дјм тїйсіктері

Сілекейде еріген заттардыѕ дјмі бїршіктерін тітіркенуден дјм тїйсінуі туады.Дјм бїршіктері деп ауыздыѕ кілегей ќабыєында кґп ќабатты эпителимен оралєан сопаќ денелерді айтады.Дјм бїркіштерді тілдіѕ бетінде,жаќтыѕ ішіндегі таѕдайда,жўтќыншаќтыѕ арт жаєында орналасќан.Олардыѕ кґп орналасќан жері –тіл аймаєы.Дјм тїйсіктерініѕ негізгі тґрт тїрі бар-тјтті,ќышќыл,тўзды жјне ащы.Дјм тїйсіктерініѕ толыќ болуы їшін иістіѕ маѕызы бар.Ол болмаса јр тїрлі таєам дјм жаєынан бірдей болып кґрінуі мїмкін.Тілдіѕ тїрлі бґліктері дјмніѕ жоєарыда аталєан тґрт тїрін сезеді.

Тері тїйсігініѕ рецепторлары денедегі терініѕ ґн бойына орналасќан.Тері тїйсігі сондай-аќ,тілдіѕ,мўрынныѕ кілегей ќабыќтарында мол болады.Тері тїйсіктерініѕ ґзі бірнешеге бґлінеді.Олар-тактиль,температура жјне ауырєанды білдіретін тїйсіктер.Терініѕ сезгіштігі адам денесініѕ јр жерінде јр тїрлі болады.Бір нјрсе тигенде тілдіѕ,саусаќтыѕ ўшы, арќа сезімі сезімтал келеді.Бір жеріміздіѕ ауырєанын жаќсы сезетін-арќа мен бет терілері,ал нашар сезетін саусаќ ўштары мен алаќан.