Бел.граматыка Тарашкевiча 1918г. Рэформа правапiсу 1933»

Сiстэматызавау i упарадкавау арфаграф.нормы, замацавау:1-аканне, яканне;2-дзеканне, цеканне;3-зацвярдз.шыпячы i р;4-фанет падаужэнне;5-напiс iншам. Слоу(*напic адной лiтары замест падвоен-каса, масса;*мяккi л – Лендан;*адсутн. дзеканне/цеканне – студэнт, аптэка)

На падставе гэтага Лесiк выдаў «Практычн.граматыка 1922г», «Бел.мова. Правапic 1923». Дыскусii аб правапiсе – 1926-,1930 -акадэм.канферэнцыя па рэформе правапiсу. 1933 – СНК БССР прымае праект навой камiсii «Аб зменах i упрашчэннях бел.правапiсу». Шмат адмянiлi.

Па Тарашкевiчу: бяз нас, зь iмi, ня так, радасьцi, дзьверы, мэлодыя, лезунг.

1959 – удакладненні да правіл бел. арфаграфіі і пунктуацыі (К.Крапіва, Глебка).

Закон РБ “Аб правілах бел.арфаграфіі і пунктуацыі” ад 23 ліпеня 2008.

А.І.Падлужны,А.Е.Міхневіч,М.С.Яўневіч,Шуба,А.Г.Крывіцкі-на 1997-1998-рыхтавалі праект новых правілаў.

2006-В.І.Іўчанкаў,Лукашанец-новая група,якая рыхтуе праект.

27. Лексікалогія як раздзел мовазнаўства. Азначэнне слова як асн. адзінкі мовы. Лексічнае і граматычнае значэнні слова.

Лексiка – увесь слоунiк(слоунiкавы склад), сукупнасць слоу пэунай мовы.

Лексiкалогiя – раздзел мовазнауства, якi вывучае лексiку(грэч. Lexikos –слоунiкавы, logos-навука). Лексiка – сiстэма суадносных I узаемазвязаных элементау. Таму у задачу уваходзяць: 1) вывучэнне I сiстэматызацыя слоунiкавага складу, 2) шляхоу развiцця слоу I iх значэнняу, 3) вывучэнне паходжання слоу, 4) вызначэнне сферы iх ужывання.

Лексiкалогiя: А-семантыка (значэнне моуных адзiнак), Б-семiялогiя (семiетыка) (даследванне слова як знак, звязаны з ментальнасцю, псiхалогiяй). Семантыка: а- семасiялогiя (вывуч. Пытаннi, звязаныя са значэннем слова: мнагазначнасць, аманiмiю, сiнанiмiю, антанiмiю; I змены значэнняу слова). б- анамасiялогiя (наданне пэуным з`явам, прадметам, дзеянням сваiх найменняу, вывуч. сувязi памi сабой, магчымасць iх лiнейнага спалучэння).

Слова- фанет.i граматычна аформлен.адз-ка мовы, якая мае пэуны сэнс i аднолькава разумеецца калектывам людзей, аб`яднаны у этнас.

Сталыя прыкметы слова:1-фанет.i грамм.афармленне;2-наяунасць аднаго нацiску;3-гук непранiкальнасць;4-узнауляльнасць як гатоунай мадэлi;5-устойлiвасць;6-iзалаванасць; 7-свабодна змяняе месца ў сказе; 8-належыць да часціны мовы.

Выконвае намiнатыйную функцыю(самаст.словы,а не служб), можа адначас. даваць ацэнку.

Лекс.знач.слова –сэнсавае семантычнае напаун, якое гiст замацавалася за пэуным гукавым комплексам i з`яуляецца аб`ектыунай рэчаiснасцю.

Грамат.значэнне – абстрактныя значэннi, што выяул.у прыналежн.слова да пэунага класса i выраж.iх фармальнымi сродкамi(канчаткамi, суфiксамi,нацiскам)

Тыпы лексіч.знач.:

*па характару суаднясення з рэчаіснасцю: -прамое; -пераноснае.

*па характару матываванасці: -нематываванае-сэнс не выводзіцца з аднакараневых слоў, складаюцца толькі з кораня:стол. -матываванае- акрамя кораня маюць іншыя марфемы:настольнік

*Паводле самаутв.структуры:1-вытворн(кор,канчатак+прыст,постфiкс,суф);2-невытв (кор,канчат)

*Паводле лекс.спалучальнасцi:1-свабодныя (маюць найбольшую магчымасць, адносна шырока уступаюць у сувязi з iнш.словамi);2- несвабод (абмежаваны сваей спалучальнасцi, вылуч.две группы:сiнтакс.абумоулiн. у пэуным кантэксце перанос.сэнсу, фразеал.звязаную рэалiз. У устойлiв. Словазлучэн.

28.Полiсемiя, семан.пераарыент.слова ў тэксце.Асабл.выкарыс.тропаў у СМI

Полiсемiя- семант.пераарыентав.слова у тэксце, мнагазначнасць. Адназначныя словы – тэрмiны, уласныя назвы, частка слоу роднасцi, некат.працэсы… Мнаг-ць – узнiкае шляхам пераносу значэння; 3 тыпы: 1-метафара(слова у пер.значэннi, развiв на аснове падабенства 2 прадметау цi з`яу у вынiку увасаблення) 2-метанiмiя (перанос назвы на iншы прадмет цi з`яву на падставе сувязi памiж iмi) 3-сiнекдаха (перанос назвы, замена аднаго паняцця др на аснове колькасн.прыкмет.

Метафара:*наменатыуныя,*кагнетыуныя,*вобразныя 1)моуныя(у слоун. – паметка перанос), 2)мастацкiя(пiсьменн)

29. Моўныя рэсурсы і маўленчыя рэалiзацыi лекс. аманiмii. Тыпы амонiмаў.

Амонiмы – словы, якiя аднолькава гучаць, але маюць розная значэнне. Лексiчныя амонiмы – словы аднаго граматычнага класса (адной часцiны мовы), яны супадаюць гучаннем I напiсаннем або ва усiх уласцiвых iм формах, або толькi часткова. Паводле гэтага падзяляюць на: Поўныя і няпоўныя.

Поуныя - супадаюць ва усiх граматычных формах. Напр., кавалер(1-нежанаты чал, асоба з ордэнамi).

Няпоуныя - супадаюць гучаннем I напiсаннем не ва усiх уласцiвых м граматычных формах. Напр., настойваць(1-патрабаваць)-неперах, (2-рабiць настойку)-перах.

4 тыпы няпоуных амонiмау:

* амаформы (у асобных формах)- палi-палi

* амафоны (супад. У вымаулен, адрозн у напiс)- код-кот, казка-каска

* амографы (пiш аднолькава, вымаул. па-розн.)- кАса-касА, сЫпаць-сыпАць, стАлы-сталЫ

* сiнт.амонiмы (адн. Па форме, розн сiнтаксiчн. функцыi)- (яны) студыi (мн.лiк), (ей) студыi (адз.лiк)

Па марфалагiчнай будове амонiмы бываюць простыя(невытворныя) I вытворныя. Невытворныя у асноуным сустрвкаюцца сярод назоунiкау (таран-рыба, удар), а вытворныя – сярод дзеясловау (вЫхадзiць-многа прахадзiць, вылечыць).