Информатика кафедрасы 3 страница

Жұмыстың орындалу реті:

1. Defrag бағдарламаларына жүктеу жүргізу.

2. Қалыпқа келтіру түймешігін (Настройка) таңдаңыз.

3. Дефрагментацияны қалыпқа келтіру терезесінде Жіберілу және тездету үшін программа файлдарын орналастыру (Перемес­тить файлы программ для ускорения и запуска) жалаушасын алып тастаңыз.

4. Осы терезеде Б ұл параметрлерді тек бір рет қолдану жалаушасын орналастырыңыз.

5. ОК түймешігін басыңыз.

Тапсырма № 5. Корзинадан файлдар мен уақытша файлдарды алып тастап,дискіге тазалау жүргізу.

Жұмыстың орындалу реті:

1. Dіsk Cleanup бағдарламаларына жүктеу жүргізу.

2. Тазалауға арналған дискіні таңдаңыз.

3 .Келесі файлдарды алып тастау терезесінде Корзина және Уақытша файлдар жалаушаларын орнатыңыз.

4. ОК. түймешігін басыңыз.

Тапсырма №6 Word. Мәтіндік редакторлары көмегімен құрылғанUnErase Wіzard программаларымен, алып тасталған файлдарды қалпына келтіруді жүзеге асыру.

Жұмыстың орындалу реті:

1. Norton Utіlіtіes бағдарламаларын жүктеу.

2.Сол жақ терезеде Олқылықтарды алып тастау (Устранение неполадок) программалар топтарын таңдаңыз.

3. Оң жақ терезеде бір рет шерту арқылы UnErase Wіzardпрограммасын жүктеңіз.

4. UnErase Wіzardпрограммалырының келесі терезесінде Критерий бойынша қалыпқа келтірілетін файлдар (Восстановимые файлы по критериям) жалаушасын орнатыңыз.

5. Файл типі терезесінде Word құжаты типті файлды таңдаңыз және Келесі (Далее) түймешігін басыңыз.

6. Программа таңдап алынған критерийге сәйкес, алып тасталған файлдарды таңдайды және оларды атын көрсету, орналастыру, алып тасталған уақыты, өлшемі бойынша терезеде көрсетеді.

7. Қалпына келтіруді талап ететін файлды таңдаңыз және Қалпына келтіру (Восстановить) түймешігін басыңыз.

Лабороториялық жұмыс №6. WINDOWS ОЖ стандартты қосымшалары

Жұмыстың мақсаты: «Калькулятор», «Блокнот», WordPad текстік редакторымен және графикалық редакторлармен жұмыс жасау.

Жұмысты орындауға әдістемелік ұсыныстар: Жұмысты орындау барысында жанама меню командаларын, клавиштер комбинациясын пайдаланыңыздар. Программаларды жүктеудің барлық тәсілдерін қарастырыңыздар.

Лабораториялық жұмыстың мазмұны:

1. Windows обьектісі.

2. Paint графикалық редакторымен жұмыс.

3. Калькулятормен жұмыс.

Тапсырма №1. Windows қосу, Жұмыс үстелінің элементтері және олармен жұмыс

Жұмыстың орындалу реті:

«Сурет» атты бума құрыңыз.

Paint графикалық редакторы.

Жұмыс кезінде ұсталатын бірнеше ережелер:

1) Суреттер дәл орындалуы керек;

2) Алдыңғы суретті орындамас бұрын келесіге өтпеу керек;

Қолданылатын біліктіліктер:

1) Бір нүктеден шаршылар салу (тіктөртбұрыш емес);

2) Объектілердің орнын ауыстыру және айналдыру; Перемещение и поворот объектов.

3) Тұйықталған қисық сызық салу, оны көшіру;

4) Түзу сызық салу, оны көшіру және айналдыру;

5) Қисық сызықтарды қолдану, айналдыру;

6) Объектілерді көбейту;

7) Сызықтың қалыңдығы, объектілерді көшіру және біріктіру;

8) Айналдыру, көшіру, біріктіру;

9) Мәтін енгізу және оны айналдыру;

10) Сақина және оның бөліктерін салу;

Сурет 1.

Төмендегі суреттерді салыңыз..

Сурет 2.

Жануарларды салу. Қазды, тотықұсты салыңыз.

Пілдің суретін салыңыз.

Сурет 3.

Маймылдың, түлкі мен жирафтың суретін салыңыз.

Сурет 4.

Калькулятор

1. және сандарының қайсысы үлкен? x=1,5 болғандағы 2x³ –7x² +12 есептеңіз. Оналтылық санау жүйесіндегі A6B8 санын ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.

2. tg 70^o және сандарының қайсысы үлкен? x=0,8 болғандағы 4 – sin 3x есептеңіз. Оналтылық санау жүйесіндегі B30C санын ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.

3. 60! және 30⁶⁰ сандарының қайсысы үлкен? x=3 болғандағы x² – 4 + 2 есептеңіз. Оналтылық санау жүйесіндегі 4CE3 санын ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.

4. p²⁶ және 200p сандарының қайсысы үлкен? x=2,5 болғандағы x³ - 3x² – 2x есептеңіз. Оналтылық санау жүйесіндегі A5B2 санын ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.

5. 100 sin 40^o және 8³ сандарының қайсысы үлкен? x=0,51 болғандағы sin x + cos x + 2x есептеңіз. Оналтылық санау жүйесіндегі 7ABE санын ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.

6. 10^{sin 29} және сандарының қайсысы үлкен? x=2 болғандағы есептеңіз. Оналтылық санау жүйесіндегі 605A санын ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.

7. sin (cos1) және cos(sin1) сандарының қайсысы үлкен? x=5 болғандағы есептеңіз. Оналтылық санау жүйесіндегі 5F3B санын ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.

8. 41⁵³ және 53⁴¹ сандарының қайсысы үлкен? x=2,5 болғандағы есептеңіз. Оналтылық санау жүйесіндегі 1CD4 санын ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.

9. 2^sin3 және 3^sin2 сандарының қайсысы үлкен? x=0,51 болғандағы есептеңіз. Оналтылық санау жүйесіндегі A6D9 санын ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.

10. және сандарының қайсысы үлкен? x=1,5 болғандағы есептеңіз. Оналтылық санау жүйесіндегі 8C2A санын ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.

Бақылау сұрақтары:

1. Windows стандартты қосымшаларының атаңыз.

2. Калькулятордың мүмкіндіктері.

3. Paint қосымшасының мүмкіндіктерін атаңыз.

Лабороториялық жұмыс №7. «Алгоритмдеу және программалау негіздері»

Жұмыстың мақсаты: Қайталану саны белгісіз және белгілі циклдерді ұйымдастыру арқылы есептерге циклдік алгоритм құру тәртібін үйрету, осы тарау бойынша алған білімдерін бекіту, талдау жасау

Жұмысты орындауға әдістемелік ұсыныстар: Жұмысты орындау барысында алгоритмдерді біріншіден сөзбен жазыңыздар, блок-схемасын құрыңыздар және соңында Turbo Pascal программасын қолданып программасын құрып, нәтижесін шығарыңыздар.

Лабораториялық жұмыстың мазмұны:

1. Алгоритм туралы түсінік.

2. Алгоритмдерді қарастыру.

3. Блок-схема сызу.

4. Программасын құру.

Әрбір студент дербес компьютерде тікелей жұмыс істейтін болады. Студенттер алгоритмдеу және программалау курсы бойынша жасалынған шағын электрондық оқулықты пайдаланады. Электрондық оқулықтағы «Қайталану саны белгісіз циклдер» және «Қайталану саны белгілі циклдер» бөлімін ашып, осы бөлімдердегі сұрақтар мен тапсырмаларға жауап іздейді. Есеп шығарудағы білім мен біліктілікті сынамас бұрын оқушы «Мысал…» батырмасын басу арқылы оқулықтағы бір есептің шығарылу тәртібімен танысады. Содан соң «Өзің орында…» батырмасы арқылы есепті Qbasic програмалау тілінде шығарады. Студент есепті тікелей электрондық оқулықта орындайды. Орындалу хаттамасы арқылы есептің нәтижесін алатын болады. Оқулықтағы «Тест» батырмасы арқылы осы бөлімдерге қатысты тақырыттық тест жұмысын тапсырады.

Егер компьютерлер саны жеткіліксіз болса, онда оқушыларға өтілген материалдарды бекіту мақсатында жасалған үлестірмелі деңгейлік тапсырмалар таратып беремін.

Мысалы, сандар қосындысын табу керек болсын:

а) алгоритмдік тіл

алг сандар қосындысы (нәтзат S)

басыбүтін I

енгізу х

S:=0

I үшін 2-ден бастап 8-ге дейін

цб

цс

шығару S

соңы

б) блок-схемасы

в) программалау тілі QuickBasic

REM сандар қосындысы

INPUT “X=”; X

S=0

FOR I=2 TO 8

S=S+SQR(I*X)

NEXT I

PRINT “S=”; S

END

г) программалау тілі TurboPascal

program sum;

var x, s: real;

i: integer;

Begin

write ('x=');

read (x);

s:=0;

for i:=2 to 8 do

Begin

s:=s+sqrt(i*x);

end;

writeln ('s=', s);

End.

Лабороториялық жұмыс №8. Word текстік редакторы

Жұмыстың мақсаты: құжатты құру, редактрлеу және сақтау жұмысын жасап үйрену. Мәтін беттерін, абзацын форматтау, файлды ашу және алдынғы уақытта сақталған құжатты ашуға, көшіруге, тасуға, автоматты орынын ауыстыру (автозамен), орфография элементтерін пайдалануға машықтану.

Жұмысты орындауға әдістемелік ұсыныстар:

1. Пуск/Программы/Microsoft Office/ Microsoft Word командасын орындаңыз.

2. Сонда Microsoft Word мәтіндік редакторы жүктеледі.

3. Жұмыстың орындалу реті бойынша әрекеттерді орындаңыз

Лабораториялық жұмыстың мазмұны:

1. Құжат құрыңыз.

2. Беттің параметрін таңдаңыз: жоғарғы және төменгі аймағы-1,5см, сол жағынан -3см, оң жағынан 2-см;

3. Фрагментті жылдам белгілеу әдістерін көрсетіңдер.

4. Келесі өрнекті теріңіз: F(x, y^(k\ y^(k+l\...,У^Я)) = 0

5. №1 тапсырмада құрылған деректер қорында берілген фрагменттерді көшірудің, тасудың, өшірудің түрлі тәсілдерін пайдаланып көріңіз.

6. Орфографиялық қатесін тексеріңіз.

7. Автозамена және Автотекст элементтерін құрыңдар.

8. Вставка режимі көмегімен келесі өрнекті теріңіз: S (a±b) × j/h

Тапсырма №1

Жұмыстың орындалу реті:

1.Word –ты іске қосыңыз.

2.Жаңа құжат құрыңыз және оны My_text. деген атпен сақтаңыз.

3. Өзіңіздің құжатыңызға анықтамада берілген берілген тексті көшіріңіз. Ол үшін келесі әрекетті орындаңыз:

§ анықтамадан «Предметный указатель» тақырыбын таңдаңыз, онда шыққын диологты терезеде Выделение текста и ри­сунков с помощью мыши; таңдаңыз;

§ берілген барлық қосымшаларды Правка — > Выделить все; командасын орындаңыз немесе буфер арқылы <Ctrl + Inserf> пернелік тақтаны басыңыз.

§ Анықтамадан шыққана кейін <Shift + Insert>.пернеліктерін басыңыз.

4. Сантиметрдің бірлік өлшемін орнатыңыз. Ол үшін мына командаларды орындаймыз Сервис - Параметры – Общие.

5. <Enter> пернлігін пайдалана екі қатар аламыз, керексіз фрагметті белгілеп <Delete> пернелігі арқылы өшіреміз.

Мәтінді келесі түрде бейнелеңіз.

§ тақырыбы- «полужирный шрифт» пен;

§ абзацтың басталуы - «подчеркнутый курсив» пен;

§ бірінші абзац үшін - сол жағынан 1см, шрифт «Times New Roman»;

§ екінші абзац үшін - сол жағынан 2см, шрифт «Anal»;

§ үшінші абзац үшін - сол жағынан 3см, шрифт «Fixedsys»;

§ төртінші абзац үшін - орталап қою, шрифт «Courier»;

§ бесінші абзац үшін - бетті оң жағы бойынша туралап қою, оң жағынан 1см, шрифт өздерің таңдайсыңдар.

6. Өзіңіздің құжаттыңызды «Лаб_раб_8» деген атпен сақтаңыз. Ол үшін «Файл -> Сохранить как» командаларын орындаңыз.

7. Келесі өрнекті теріңіз: F(x,y^^k\y^^k+l\..., j/ⁿ⁾) = 0

Жоғарғы индексті өзгерткіңіз келсе Формат Шрифт орнатыңыз және верхний индекс; орындаңыз. Сиволдар арасындағы интервалды -2 пт. болсын.

Тапсырма 2.

Жұмыстың орындалу реті:

1. Алдыңғы жұмыста орындаған құжатты ашыңыз (меню қатарынан Файл — Открыть)

2. Соңғы абзацты көшіріңіз (жақтаушасы мен (рамкасы)) және тышқанның көмегімен фрагментті тақырып жолымен бірінші абзацтың ортасына қойыңыз. Ол үшін:

- абзацты белгіліңіз;

- Перетаскивание тәсілімен тышқанның оң жағы арқылы орындаңыз.

- контексный менюден Копировать командасын таңдау арқылы.

- в контекстном меню выберите команду Копировать.

3. Екінші абзацты келесі пернелерді қолданып көшіріңіз. Ол үшін:

- абзацты белгілеңіз:

- пернеліктердің көмегімен оны буферге алыңыз.(<Ctrl+C> немесе <Ctrl+Insert>} пернеліктерін пайдаланып)

- мәтіннің соңына курсорды қойыңыз.

- келесі командаларды орындаңыз: <Ctrl+V> немесе <Shift+Insert>.

4. Соңғы абзацты өшіріңіз (жақтаушасы мен) кезкелген тәсілмен (пернелік тақтаның көмегімен, немесе жанама меню арқылы):

- абзацты белгілеңіз;

- Стандартной панели инструментінен Вырезать командасын орындаңыз;

5. Стандартты панельдер тақтасынан Сервис -> Правописание командаларын орындап қатесін тексеріңіз. Курсорды тексеретін сөздің үстіне белгілеуді ұмытпаңыз.

6. Автозамена элементін құрыңыз және оны мәтінді редактрлеу кезінде пайдаланыңыз. Бізге мәтіннің сол жағы бойынша терілген сөйлем үнемі қолдану керек болсын. Автозамены элементін пайдалану үшін керекті фразаны тереміз және оны белгілейміз.

7. Сервис — Автозамена - вкладка Автотекст командаларын орындаймыз.

8. Добавить түймешігін басыңыз.

9. Автозамен режимі қалай жұмыс жасайтынын тексеріңіз. Ол үшін құжаттың бос орнына сіздің автотекстіңіздің бірінші әріптерін теріңіз сонда енгізген фраза экранда пайда болғанын байқайсыз.

10. Автозамена элементін құрыңыз, құжаттың бір абзацы бойынша орындаңыз. Ол үшін:

§ абзацты белгілеңіз;

§ Вставка — Автотекст — Создать командаларын орныдаңыз;

§ «Имя элемента» диалогтык терезеден Добавить түймешігін басыңыз;

§ автотекст режимін пайдаланып абзацты қойыңыз. Ол үшін мына командаларды орындаңыз Вставка - Автотекст - Автотекст - вкладка Авто­текст;

§ Имя элемента тізімінен өзіңіздің элементіңізді теріңіз және Вставить пернесін басыңыз.

11. Поиск режиміндегі ауыстыру режімімен танысыңыз. Анықталған сөйлем немесе терілген әріп бойынша орнын ауыстыратын тексті табыңыз. (меню командасынан Правка -» Найти орындаңыз).

12. Сервис - Язык- Тезаурус командаларының көмегімен Прежде сөзінің синонимін табыңыз.

13. Вставка -» Символ режимінің көмегімен келесі өрнекті теріңіз:

S (a±b) × j/h

14. Өзіңіздің бумаңызға жаңа атпен сақтаңыз. Мысалы: «Лаб_раб_8».

Жасалған жұмыстар бойынша қысқаша есеп дайындаңыз

Лабороториялық жұмыс №9. MS Word мәтіндік процессоры

Жұмыстың мақсаты: Құжат құрылымы. Кестелік деректерді безендендіру. Деректерді графикалық түрде ұсыну. Тізімдер құру. Құжат мазмұнын форматтау.

Жұмысты орындауға әдістемелік ұсыныстар:

1. Пуск/Программы/Microsoft Office/ Microsoft Word командасын орындаңыз.

2. Сонда Microsoft Word мәтіндік редакторы жүктеледі.

3. Жұмыстың орындалу реті бойынша әрекеттерді орындаңыз.

Лабораториялық жұмыстың мазмұны:

1. Кесте құрыңыз.

2. Кестені толтырыңыз.

3. Көпдеңгейлі тізім даярлаңыз.

4. Диаграмма құрыңыз.

Тапсырма 1

1. Жаңа құжатта 9.1 суретте берілген үлгімен сәйкес келетін өлшемді, рең (фон) өрнегін, түсін, сырттай және іштей жиектеуін, мәтін бағандарын орнатып, кесте даярлаңыз.

2. Кесте орнатылған өлшем сақталатындай Қаріп (Шрифт) өлшемі мен типін таңдап кестені толтырыңыз.

3. Кесте ұяшықтарындағ мәліметтерге, сол жаққа жылжыту, ортаға жылжыту және оң жаққа жылжыту туралауларын жасаңыз.

4. Осы бетте кесте көшірмесін даярлаңыз.

5. Көшірілген кестені мәтінге түрлендіріңіз.

6. Көпдеңгейлі тізім даярлаңыз.

Жұмыстың орындалу реті:

1. Жаңа құжат ашып, беттің келесі параметрлерін онатыңыз:

- сол жақтан шегініс – 3см;

- оң жақтан шегініс – 1,5см;

2. Түрі 9.1 кестеде көрсетілген үлгіге сәйкес келетін кестені даярлау үшін мәзірдің Кесте – Кестені кірістіру... командасын таңдаңыз

9.1 - кесте

Факультет	Жаңа студенттер	Бітірушілер	Өзгерістер
	Аспиранттар
Гуманитарлық			+7
Математика және жаратылыстану			+9
Құқықтану			+77
Экономикалық			+13
Мәдениет және өнер			-8
	Бітірушілер
Гуманитарлық			+4
Математика және жаратылыстану			-10
Құқықтану			-8
Экономикалық			+5
Мәдениет және өнер			+1
Барлығы

3. Бірінші жол ұяшықтарын біріктіріп, оған үлгіге сәйкес мәліметтерді енгізіп, қажетті ұяшықтарды ерекшелеп, Кесте – Ұшықтарды біріктіру командасын таңдаңыз.

4. Кестенің параметрлерін үлгіге сәйкес өзгертіңіз:

- бірінші жолдың биіктігі – 1,19см, қалғандары минимум;

- бірінші жолдың баған ені – 0,94см, екініші жолдың баған ені – 3,25см, қалғандарының ені – 1,75см;

- бірінші жол үшін өлшем – 12пт., екіншісі – 11пт., қалғандары – 10пт.

- үлгіге сәйкес кесте ұяшықтарына мәліметтерді енгізіңіз.

5. Көрсетіген үлгіге сәйкес өрнек пен рең түсін таңдап, кесте ұяшықтарын бояңыз. Бұл үшін қажетті ұяшықтарды ерекшелеу қажет. Негізгі мәзірдің Пішім(Формат) – Шекаралар және Ішін бояу (Границы и заливка) командасының Шекаралар парағы көмегімен көркемдеңіз.

6. Тор сызықтарын Пішім(Формат) – Шекаралар және Ішін бояу (Границы и заливка) командасының Шекаралар парағы көмегімен көркемдеңіз.

7. Кесте үяшықтарының ішіндегі ақпараттарға сол жаққа, ортаға жылжыту және оң жаққа жылжыту туралауын жасаңыз.

8. Осы беттің төменгі жағына кестенің көшірмесін даярла. Бұл үшін кестені ерекшелеп алып, алмастыру буферіне көшіріп, курсорды қажеті жерге орнатып, кестені кірістіріңіз.

9. Көшірілген кестені еркшелеп,

- Кестені – Мәтінге түрлендіру (Преоброзовать в текст) командасының көмегімен мәтінге түрлендіріңіз

- Мәтіннен Кестені – Кестеге түрлендіру (Преоброзовать в таблицу) командасын пайдаланып, кестеге түрлендіріңіз.

10. Құжатқа 9.2 суретке сәйкес көпдеңгейлі тізім үстемелеу үшін, Пішім – Тізім – Көпдеңгейлі командасын таңдау қажет. Тізімнің тиісті нұсқасын таңдап, Өзгерту батырмасын шертңз және тізімнің қажетті деңгейін баптаңыз.

11. Тізімің бірінші элементін теріп, (9.2 суретке қараңыз) «Enter» пернесін басыңыз.

12. «Tab» пернесін басып, екінші деңгейге өтіңіз. Екінші деңгейдің цифлық пішімінде келесі элементтерді еңгізіңіз Үшінші және төртінші деңгейлерді өз бетінше толтырыңыз.

13. Төртінші деңгейден үшіншіге және екіншіге өту үшін «Shift + Tab» пернелерінің комбинациясын басыңыз.

14. Тізімді соңына дейін толтырып, алдыңғы мысал негізінде екінші тізім даярлаңыз. Алдымен біріншінің көшірмесін даярлаңыз және қалыпқа келтіруді көпдеңгейлі маркерлеуге өзгертіңіз.

Тапсырма №2

1. Жаңа құжатта 9.2 кестедегідей, үлгіге сәйкес кесте даярлап, ұсынылған пішімге сәйкес мәліметтерді енгізіңіз

2. Кесте мәліметтері бойынша 9.3 сурете көрсетілген диаграммалар типтеріне сәйкес диаграммалар тобын даярлаңыз.

9.2 кесте

	1 кв	2 кв	3 кв	4 кв
Шығыс	20,4	27,4		20,4
Батыс	30,6	38,6	34,6	31,6
Солтүстік	45,9	46,9		43,9