Балкондар,эркерлер,лоджиялар

Балкон -бір жағы қабырғаға жанасқан, ал басқа жақтары биіктігі 1 метрден кем емес қоршаулармен тұйықталған ашық алаң.

Балкондар арқалық жабын деңгейі шамасында сыртқы қабырғаның жазықтығынан шығып тұрады.Балкондар көбіне тұрғын үйлерде орнатылады.

Эркер -ғимарат көрініс қабырғасының жазықтығынан шығып тұрған бөлме бөлігі.Эркер жан жағынан бір немесе бірнеше терезелермен жабдықталады.Эркерлерді өз іргетастарына бірінші қабаттан бастап орнатады.Эркер бөлме ауданын ұлғайтуға және оның интерьерін байытуға, бөлменің жарықтануы мен желдетуін жақсартуға үлкен үлесін қосады.

Лоджия -үш жағынан қоршалған бір жағынан ашық алаң.Лоджия ғимараттың негізгі көлеміне қарағанда ішінде немесе сыртында болып жобалануы мүмкін.Лоджияны көбіне ересек адамдардың,балалардың таза ауа жұтып демалуына пайдаланады.

Ғимарат және оның элементтері

Барлык тұрғызылған құрылыстарды, жалпы ғимараттар деп атайды.

Ғимаратгарды пайдалану жүйесіне, көлемдік-жобалық шешімдеріне, жалпы сипатына байланысты олар әртүрлі топка бөлінеді. Ғимараттар деп жерде орналасқан қүрылыстарды атайды, оларда адам тіршілігінің қажетті түріне байланысты әртүрлі бөлмелер орналасады. Мысал ретінде тұрғын үйлерді, мектептерді, театрларды, гараждарды, фабрика-зауыт корпустарын және тағы баскаларды келтіруте болады. Сонымен бірге ғимарат деп кейбір нысандарды атауға болмайды (мысалы: көпірлер, бөгетгер немесе радиодіңгектер), оларда негізгі міндеттерді анықтайтын не бөлмелер, не бөлек бөлімдер болмайды. Мұндай нысандарды иижеиерлік деп атайды.

Ғимараттың ішкі кеңістігі бөлмелерге бөлінеді. Егер бөлмелерді едендері бір (немесе шамамен бір) деңгейде орналасса, олар ғимарат қабатын құрастырады.

Ғимараттардың қабаттылығына қарай: бір қабатты және көп қабатты деп бөледі. Қабат еденіыін жүргін жол немесе отмосткага (ғимарпіты айнаііа тас төселген немесе асфальтталған жолақ) деңгейімен салыстырганда орналасуына байланысгы, жер бетіндегі кабат деп аталады. Оның едені отмостка немесе жүргін жол денгейінде орналасса цокольдік (немесе жартылай үй асты). оның едені отмосгка немесе жүргін жол денгейінен төмен, бірак бөлменіц жарты кабатынан артпай орналасқанда - үй астылық, оның едені отмостка нсмесе жүргін жол деңгейіне қарағанда бөлменің жарты биіктігінен артыгырақ томен орналасса - жертөлек, ал егер бөлме шатьір кеңістігінде орналасқан Гюлса, ол мансардалық деп аталады.

Ғимараттар пайдалануына байланысты әртүрлі болып боліиеді. Бірак олардың бэрін: азаматтыц, өндірістгк жэне ауылшаруаиіылық деген үлкен үш топқа бөлуге болады.

Азаматтық ғимаратгарға, адамдардың түрмыстық жэнс қогамдық- мэдениет қажетгіліктеріне қызмет көрсету үшін арпшіган пімараттарды жатқызады, мысалы: түрғын үйлер, мектептер, аурухапалар, ісатрлар, вокзалдар, дүкендер, мекемелер жэне тағы басқалар. Өнеркәсіп ғимараттарына, көлік пен өнеркосіи ондірісінс қызмет көрсететін ғимараттарды жатқызады, мысалы: фабрик;иіардіін, іауыггардын, шеберханалардың, элекі-р станцияларының, паровоз деполарыім.ің жэие тагы басқалардың корпустары кіреді. Ауылшаруашылык ғимараттарға, ауыл шаруашылық мүқіаждмкгарын қанағаттандыруға арналған ғимараттарды жатқызады, мысалы: сныр корапар, шошка қоралар, теплицалар (өсімдікгер өсірсгін жылы жаГіпар), ауылшаруашылық өнімдерінін қоймалары жэне басқалар. Ескеретін жағдай: бүндай бөлу белгілі мөлшерде шарггы, ссбебі пегіздері бірдей ғимараттардың кейбір түрлерін әртүрлі топтарға жагқызуі а болады. Әр түрлі міндет атқаратын ғимаратгардың сыртқы жлне ішкі ііішіндерінің арасында бар өзгешіліктерде, үлкен айырмашылыктарга қарамасіан, олардын бар-ығы өзара байланысқан, бірнеше негізгі соулсггік-консгруктивті, толығынан айқын функция атқаратын элементтерден тұрады. Ғимараттардьщ негізгі элементтерін келесі топтарға болуге болады: а) ғимаратгарда пайда болатын, негізгі жүктеме күшті қабылдайтын, күш кетеруші; б) қоршаушы, бөлмелерді бөлуші, сонымен катар атмосфералық әсерлерден оларды қорғаушы және ғимараттарда белгілі бір ураны қамтамасыз етуші; в) күш көтеруші жане қоршау белу функцияларын агкарушы ілсмснтгер. Ғимараттардың негізгі элементтеріне: іргетастар, қабырғалар, қабатаралық жабындар, тіректер, шатыр жабыны. к.шқлиар, сатылы баспалдактар, терезелер, есіктер, шамдар жатады (1.1 сурет). Іргетас деп ғимараттың жер асты контрукциясы атагіады, оні.иі мегізі і мі- ндеті ғимараттан туындайтын жүктеме күшті қабылдап негічгс Гч-ру. I Іегі тікелей түйісетін іргетастын төменгі жазыктығы іргетастың табаны деп агшіады. Тікелей жер бетінен іргетастьщ табанына дейінгі аралыкгы іргетасты сичу терецдігі деп атайды.

Нвгіз болып табиги топырақ цабаты цызмет ете алады. Олар - табиғи негіз, жасанды - ныгызлалып күшейтілген топырак (жасанды негіз) дегі белінеді. Қабыргалар бөлмелерді сыртцы кеңістіктен (сыртқы қабырғалар) немесе баска белмелерден бөледі (ішкі кабырғалар). Осымен олардың қоршаушы функ- циялары түзеледі. Бұдан баска, кабырға тек өзіне меншікті салмақган ғана емес, сонымен қатар ғимаратгың жоғары жаткан бөлімдерінен (жабындардан, жабулардан және басқа) жүктеуді көтереді және күштеу көтеруші функдияны орындай алады. Өзіне меншікті салмактан басқа, басқа конструкдиялардың салмағынан қабылдап, іргетасқа беретін қабырғалар күш көтеруші деп аталады. Іргетаста жаткан және барлық биіктік бойынша салмағын көтеруші, бірақ ғимаратгың басқа белімдерінен күш кабьидамайтын кабырғаны, езін өзі көтеруші кабырға деп атайды. Тек қоршаушы болып қызмет ететін жэне өзіие меншікті күшті тек бір қабат шегінде көтеріп, ғимараттың басқа элементгеріне тірелетін қабырғалар күш көтеруші емес (аспалылар) деп аталады. Қабатаралык жабьшдар деп, ғимараттың ішкі кеңістігін қабаттарға бөлетін конструкцияларды атайды. Жабындар кабаггарды жэне онда орналасқан бөлмелерді жоғарыдан және төменнен шектейді (коршаушы функциялары), сонымен бірге өз салмағынан басқа, ғимаратта туындайтын пайдалы жүктеме күшті яғни адамдардың, жабдыкгардың және заттардын салмактарын көтеруші (күш көтеруші функциясы) контрукциялар болып табылады. Одан басқа, жабындар ғимараттың кеңістіктік қатандыгыи қамтамасыз етуде ете зор роль аткарады, яғни барлық мүмкін болатын күштер эсерінен болатын конструктивтік желінің түраксыздығын болдырмайды. Ғимараттарда орналасуына байланысты жабындар: қабат аралық - каба тарды биіктігі бойынша шектеуші; шатырлық - жоғаргы шагырдан бөлетін; төмгнгі - төменгі қабатты жерден бөлетін жяне уіі истының устіңгісі бірінші қабатты үй астынан бөлетін болып бөлінеді. Жеке тіректер деп (1.3 суретті кара) тік тіреуді атайды (үсіъіндар немесе бағаналар), жабындар-мен жабуларды, ал кейде кабыргаларды сүйемелдеуге және олардан туындайтын жүктеме күшті іргетастарға беруге арналады. Жабындар тіке бағаналарға немесе, олардың үстіне орналастырылған прогондар немесе ригельдер деп аталатын арқалықтардыц (белагашгардын) үстіне де жатады. Бағаналар мен арқалыктар ғимаратгың ішкі қаңқасын құрасті.ірады. Жабын ғимаратты үстіңгі жағынан атмосфералық түнбалардан, күн сәулесінен және желден қоргаушы конструкция болып табылінШ. Жабынның жоғарғы су өткізбейтін кабығь: шатыр деп аталады жоне шатыр жабынымен бірге ғимарат жабуын кұрастырады. Көбіне азамапык ждне ондіріс гимараттары шатырсыз салынады. Бұл жағдайда шатыр жабынымен жабудың функциясын шатырсыз жабу деп аталатын бір конструкция атқарады. Қалңалар деп еалыстырмалы, бір қабат шектерінде ішкі кеңістікті бөлуте кызмет етуте арналған жща қабыргстарды атайды. Қалқалар лрбір қабатга жабындарга жатады және вз садмағынан басқа, ешқандай жүкгеме күшті көгер- мейді. Сатылы баспалдақтар цабаттар арасын баиланыстыру ушін қызмет етедһ Өртке қарсы ережелерге байланысты, баспалдақ торлары деп аталатын, арнайы, кабырғалармен қоршалған бөлмелерде орналастырылады. Бөлмелерді табиғи жарықпен жарықтандыру және оларды желдендіру үшін терезелер, ал көршілес бөлмелер мен бөлме арасын жэне сырткы кеңісгікпен қатынас үшін есіктер қызмет етеді. Бөлмелерге ірі жабдыкгарды кіргізу немесе көлік қүралдарын енгізу ушін кейбір жағдайларда есіктерден бас-қа қақпалар орналастырады. Күн тартарлар (фонарълар) деп арнайы коятрукцияларды атайды. Олар бөлмелерді жарықтандыру жэне желдету ушін (егер бүл мәселе терезелер көмегі аркылы шешілмесе) жабында орналастырылады. Негізінен күн тартарлар бір қабатгы енеркәсіп және сирек жағдайда азаматтық гимаратгарда қолданылады. Жоғарыда келтірілгендерден басқа, тағы да конструктивті элементтер бар, (мысалы: балкондар, кіріс алаңдар, терезе алды жактау, жертөле жэне тағы басқалар). Оларды жоғарыда аталған топтарға жатқызуға болмайды. Талап койылатын еңбектің гигиеналық және тұрмыстық шартгарын қамтамасыз ету үшін, ғимарат арнайы санитарлык-техникалық және инженерлік қондыргылармен (жыльггу, желдету, газбен қамтамасыз ету, тамақ дайьіндауға арналған плиталар немесе пештер, суық жэне ыстық сумен қамтамасыз ету, канализацня, қокыстарды шығару, жасанды жарықтандыру, радиоландыру жэне тағы басқалармен) жабдыкталады. Бұл кондырғылардың элсментері осы курста, ғимаратгардың копструк- цияларымен тығыз байланысқаи кейбір бөлшектері болмаса, карасты.

Қорытынды:

Мен «Ғимарат және оның элементтері» курстық жұмыс арқылы көптеген мәліметтер алдым.Оның ішінде ғимарат не үшін керек екенін, ғимараттардың қазіргі уақыттағы маңыздылығын, ғимараттардың қанша топқа бөлінетіндіктерін, ғимараттардың негізгі бөлшектерімен, шатыр түрлерімен таныстым. Қосымша есіктер мен терезелердің, едендердің орнатылуын, балкон,эркер, лоджияның не үшін қажет екендігін үйрендім. Олардың ішінде негіздерді қатайтудың бірнеше түрелі барын, іргетастардың мықты және ғимараттарды бірнеше жылға ғана емес ұзақ мерзімге жарамды етіп жасау жолдарын, қабырғалардың әртүрлі қасиеттері бойынша бірнеше топқа бөлінетіндігін білдім.Мысалы ғимараттың негізгі бөліктеріне терезе, есік, балкон, лоджелер кіреді екен.

Материалдарына байланысты: пластиктек жане ағаштан, темірден жасалады.

Ғимараттардың қабаттарына қарай қанша топқа бөлінеді және олар қанша қабаттан тұратындығында білдім. Айта кететін болсам олар қабаттарының санына байланысты:бір қабаттылар,аз қабаттылар-2-3 қабаттан, көпқабаттылар-4-9 қабаттан, одан биік ғимараттар 10-20 қабаттан және кейіннен белгіленген зәулім биік қабаттылар 20 қабаттан асатындығымен таныстым.

Ғимараттардың сапасы жағынан, мерзімділік дәрежесі жағынанда бірнеше топтарға бөлуге болады екен.Оларға тоқтала кетейік. Тұрақты ғимараттарымыздың қызмет ету мерзімі 100 жыл, 50-100 жыл, 20-50 жыл аралықтары бола алады. Ал, уақытша ғимараттарымыз 20 жылдан аз мерзімде қызмет етеді екен.

Ғимараттар тұрғызылған жерде көптеген қауіпсіздік ережелері қарастырылуы керек екен.Мысалы үшін өрт қауіпсіздігіне баса назар аударуымыз керектігі, ғимарат жылу жүйесімен қамтылып, канализация, ыстық су және мұздай су жүйелерімен қамтамасыз етілуі қажет екендігіде қамтылған.