Жердин су корларынын сипаттамасы

Су атмосферанын оттегимен тотыгуынын фотосинтез процесинде бир ден бир кози. Жердеги судын алемдик корпы орасан зор. Олар 1353985 км3. Алемдик мухит шегинде аса терен 11022 м Мариам шунгымасы. Жердеги судын басым коп болиги туздлы су болып табылады. Ол жалпы кордын 97,5 улесин курайды. БИраук тущы судын колеминде оте коп. Онын молшери 35 млн км3. Казирги кезде алемдеги су балансы мухит жагына ыгыскан. Сонгысы судын буланган молшеринен жыл сайын 430-550 км3 артык алады. Осылардын натижесинде мухит дейгейи биртиндеп котерилип келеди. Дуние жужи бойынша пайлану судын жалпы молшери 4000 км3ке жакын судын негизги болиги ауыл шаруашыфлыгында ж/е баскада салалар да колданылады. Адам агшзасында 60-65 %. Вернадский айткан (омир коллойдты жуйе табиги су патшалыгы) деген. Денсаулык сактау маліметі б/ша 1млрд 200 млн адам судан тапшылык кореді

Зиянды заттардың атмосфераға таралуы. Санитарлы-қорғаныс зонасы. Зиянды заттар конц-сы атмосфераның ж\е бетіндегі қабатын ШРК максималды бірлік конц-сынан аспау үшін шаң, газ қоспалары атмосфераға мұнаралар арқылы таралады. Оның мұнаралардан шығып таралуы турбуленттік диффузия заңдарына бағынады. Таралу процесі атмос-а жағдайында кәсіпорынның орналасуына, зиянды заттардың физ\қ-хим\қ қасиетіне, мұнаралардың биіктігі ж\е оның диаметріне байланысты болады.

мұндағы А-атмосфераның температуралық градиентіне байланысты(А=200), ж\е зиянды заттардың көлденең ж\е жатық түрде таралу жағдайда анықтайтын коэф-т.

R_F—атмосферада тастанды шөгуі жылдамдығын ескеретін коэф-т

Q--ауа шығыны; M—атмосфераға тастанды зиянды заттардың саны; m,n—газ ауа қоспалардың шығу жағдайын ескертіп өлшемсіз коэф. R_F=1 газ үшін, R_F=0,75-3 басқа зат үшін; -ішкі ж\е сырқы температуралар айырмасы;

C_max—конц-я.

Өндірістік кәсіпорындарын жобалаудағы санитарлық нормалар талаптарына сәйкес қоршаған ортаға зиянды заттарды шығаратын кәсіпорындарды тұрғылықты үйлерден санитарлық-қорғаныс зонасы арқылы бөлу керек.Санитарлық-қорғаныс зонасының тұрғылықты үйлерге дейінгі ара қашықтығы өндіріс орнының қуатына, технологиялық процестердің жүргізілу жағдайына ж/е зиянды заттардың қоршаған ортаға таралу саны ж/е сипатына байланысты болады.

1—1000м 3—300м

2—500м 4—100м

Кәсіпорын/рда қоршаған ортаны ластау/ң негізгі көз/рі. Мұхит/р/ң мұнай мен мұнай өнім/рімен ластануы бүкіл дүние жүзінде мұнай өнім/рін көптеп қолдануға б.ты б.п отыр. Мұнай өндіру мен оны тасымалдау кезінде құбыр/рда жиі авария/р б/п нәтижесінде мұхит бетінде мұнайлы дақ/р жүздеген мыңдаған км жерді ластайды. Су ресурс/рына теріс әсер ететін за/ өнеркәсіп орын/рынан бөлінетін улы синт-қ зат/р. Мұндай улы зат/р өнеркәсіп орын/рында, транспортта, коммуналдық-тұрмыстық шаруашылықта кеңінен қолданылуда. Басқа ластаушы/рдан метал/рды(сынап, қорғасын, мыс, марганец, қалайы, мырыш, хром) радиоактивті элемент/рді, ауыл шаруашылығы егіс алқап/рынан ж/е мал шар.ғы ферма/рынан түсетін улы химикат/рды атауға б/ы. Метал/р/ң ішінен су қоры үшін ең қауіптісі сынап, қорғасын қосылыс/ры.су қор/ры/ң ластауы/ң бір түрі жылулы ластану. Өнеркәсіп орын/ры, электр станция/ры су айдынына жылы су/рды жиі төгеді. Бұл өз кезегінде су темп.сы/ң көтерілуіне алып келеді. Су/ң темп.сы көтерілгенде онда оттегі мөлшері азайып судағы лас қосылыс/р/ң улылығы арта түседі биол-қ тепе-теңдік бұзылады. Лас суда темп көтерілуімен ауру қоздырғыш микроорганизм/р мен вирус/р энежылдам көбейе бастайды. Ішкен су арқылы орг.ге түсіп әртүрлі ауру/р туғызады. Өндірістік кәсіпорн/р/ң қоршаған ортаны ластауын негізгі түр/рге бөлуге б/ы. Шикізат, материла/р, құрал-жабдық/р, отын, электр энерг.сы, су, қалдық/р. Атм.ға таралатыны газ,бу, ауа тозаңы, энерг.қ шу, инфрадыбыс, электромагнитті өріс, жарық, ультракүлгін, лазерлі сәулелендіру. Ауаны ластайтын компонент/р/ң хим-қ құрамы отын-энергетика ресурс/ры/ң ж/е өндірісте қолд.н шикізат/ң түріне, оларды өңдейтін технологияға б.ты б/ы.

Кәсіпорындардағы қондырғылардың атмосфераны ластауы. Энергетикалық қондырғыларда әртүрлі отын жаққанда негізінен көмірқышқыл ж/е су буы таралады. Сонымен бірге басқа да зиянды заттар, көмірсутегі, азот, күкірт қышқылы. Атмосфераны ең көп ластаушы көмірқышқылы, күкірт қышқылы, азот қышқылы, көмірсутегісі ж\е шаң. Бұл зиянды заттардың көбісі түссіз болады. Белгілі бір конц-дан кейін адамның басын айналдырып, жүйке жүйесіне, жүрекке, тыныс алу жолдарына әсер етеді.

Көмірқышқылы—200-220 мг\м³, азот қышқылы—10-20 мг\м³, күкірт қышқылы—3-6мг\м³.