2020-01-14
164
Біліктердің еңшүлкен майысуы иілузсәттерінің әсерінен болады. Алайда, біліктердіңшдиаметрі бөшке ұзындығыменщсалыстырғанда салыстырмалы үлкен болғандыктан, көлденеңщқималардағы біркелкі емесщжанама кернеуді және олардың салыстырмалызығысуын тудыратын кесіпщөтетін күштердің әсеріненщтуындайтын майысуды ескерущқажет. Осылайша, кез келген қимадағы біліктің жиынтықэмайысуы тең
(4.28)
мұндағы 
–июші сәтердің әсері нәтижесінде майсу; 
–көлденен қүштердің әсері салдарыңан маысу.
Июш сәтің әсеріңнен майсу
(4.29)
мұндағыЕ – серпімділлік модулі (Е=1,8·105 МПа болат үшін); J1 – біллік бөчкесінің кимасының инерсия сәті, м4; l – тіректер арасындағы біллік ұзындықы, м; с –білік мойныңның ұзындықы тіректтен бөчкеге дейін, м.
|
|
|
(4.30)
м4 (4.31)
м
Көлденеңшкүштертің әсеріңнен майсу
(4.32)
мұндағыG – жылгыту модуллі (G=5·104 МПа болат үшін).
м
Білліктің жиыңтық майсуы
м
Шаропрокаттың станнына арналған білігтің рұқсат етілген иілу 
мм, 
шарттыңқанағаттандырады [8].
4.5 Аудару үшін жұмыс клетін есептеу
Металл білігтермен басып алу кезінде үлкеншинерциялық күш пайда болады, оларщжұмыс клетін плиткаларда орнатылғанатөңкеруге тырыссады. Максимальды инерциялық күш
(4.33)
мұндағы 
– илемдеу моменті, Нм; R – білігтің радиуссы, м.
кН
Осы күштін әсеріңнен аударылаттын сәті:
(4.34)
мұндағыа – күш әсер иіғыJ (а=0,83 м).
кНм
Шпинделдердің біреу сынғаншжағдайда апат кезінде де аударылуы мүмкін. Сонда барлықшуақытта илемдеу боладышберілуі арқылы ғана бір валокшжәне опрокидывающий кезде тең боллады толық сәтте илентеу
(4.35)
яғни 
кНм.
Бірінші жағдайда аударылу сәті екіншісінен артық болғандықтан, жұмыс клетінің аударылуына есеп айырысу сәті бойынша жүргізіледі 
кНм [8].
|
|
|
5 Экономическалықбөлім
Технологияллық процестең қалыптты барысына агрегатың барынша мүмкін өнімділігі жабдықтың үздіксіз жұмыс істеуі жағдайында олардың жұмысың бақыллаумен анықталлады. Егер зерттеуопроцесінде қандай да бір факторлардыңомәндері Техникқалық нұсқаулықтарғашсәйкес келмейтіндігі анықталса, ондашнұсқаулықтардың барлық талаптарынщсақтауға мүмкіндік беретін іс-шараларщәзірленеді және енгізіледі. Зерттеузжүргізу кезінде агрегаттарға біліктіщқызмет көрсету қамтамасызщетілуі тиіс. Агрегаттың өнімділігіхұқыпсыз және ұқыпсызщжұмыстың салдарынан, яғниз процеске қызмет көрсетуге қосымша еңбекхшығынының себеб да төмеңдеуі мүмқін.
Агрегатың техвникалық негізделпген өнімділігі ең жоғары еңбек өнімділігіне, яғни алынатын өнімдердің сапасынп және қпайта өңдеу процесінде материалдардың ысырабпын ескере отырып, оның әрбір бірлігін қайта өңдеуге ең аз шығындар кезіде өндірілетін өнімнң ең үлкен снына сәйкес келуі тиіс.
Жұмысшылардың агпрегаттарына қызмет көрсететін штаты анықтау смета ішінде орындалуы тис жұмыстардың еңбек сымйымдылығын, орнатылған және пайдаланыалатын жабдықтың саын салыстыру жолымен жүргізілнді. Қызмет көрсетеотін жұмысшылардың саны агрегат уақытының техникалық нормаларын және қызмет көррсететін жұмысшылрардың техникалрық нормаларын салыстрырған кезде белгіленеді. Қызмреткерлер санының төмендеуі қызмет көсету нормаларынқайта қарау, жұмыстың озық әдістерімен тәсілдерін енгізу, жұмыс уақытыныңқорын жақсы пайдалану есебінен болуы мүмкін [9].
5.1 Қызметкерлердің жалақы қорын есептеу
Участке персонаының жылды жалақы қор разрядқа әйкес тарифтік коэффициентке сйене отырып жәнае ең төменглі күнкөріс минилмумына қатысты өсумен негізгі жұмыосшыларға ең төменгі есетеу бойынша есептеледі.
Қызметқерлердің жалакы корын есептеу 1-кестеде көрссетілген.
Қәсіпорын дерештері бойынша жұмысшылар мен қызметшілердің тарифтік жалақысы:
- негізгі ЗП = 81 588 тг;
- көмекші ЗП = 85 811 тг;
- РСС ЗПП = 76 518 тг.
2-кесте – Шарлемдеу кешенңдегіаумағы персоналының жылңық жалақысының қоры
| Санаты | Саны | Негізгі еңбекақы, тг | Қосымша, тг | Жылдық жалақы қоры, тг | Орташа айлық жалақы, тг | |
| Тариф бойынша | Сыйлықақы | |||||
| Негізгі жұмыскерлер | 60 | 98780350 | 7879255 | 2674197 | 3957311 | 577438 |
| Көмекші жұмыскерлер | 13 | 77551070 | 6453752 | 498958 | 7986861 | 68478 |
| РСС | 1 | 566371 | 74030 | 56825 | 6728104 | 57977 |
| Барлығы | 64 | 48887528 | 8521037 | 4764280 | 125882276 | 187743 |
Зауытағы сыйақы төлемдері тарифтік кордың 18 % қабылдаңнады. Қосымша жалақы тарифтік жалақының 8% мөльшерінде есептеледі.
5.2 Жабдықты ұстау және пайдалану бойынша шығындар сметасы
Негізгі қорлардың амортизациясына, ұстауға және ағымдағы жөндеуге кететін шығындарды есептеу. Негізгі қорлардың бірнеше жіктелуі бар.
Материалдық өндіріс саласында негізгі қорлардың қатысу сипатына байланысты олар::
- негізгі өндірістік қорлар өндіріс процесінде жұмыс істейді, оған үнемі қатысады, бірте-бірте тозып, өз құнын дайын өнімге ауыстырады, олар күрделі салымдар есебінен толықтырылады,
|
|
|
- өндірістік емес негізгі қорлар өндіріс процесіне қызмет көрсетуге арналған, сондықтан тікелей оған қатыспайды және өзінің құнын өнімге ауыстырмайды, өйткені ол өндірілмейді; олар ұлттық табыс есебінен шығарылады.
Негізгі өндірістік емес қорлар өндіріс көлеміне қандай да бір тікелей әсер етпейтініне, еңбек өнімділігінің өсуіне қарамастан, бұл қорлардың тұрақты өсуі кәсіпорын қызметкерлерінің әл - ауқатының жақсаруына, олардың тұрмыс деңгейінің материалдық және мәдени деңгейін арттыруға байланысты, бұл ақыр соңында кәсіпорын қызметінің нәтижесіне әсер етеді.
Негізгі қорлар өнеркәсіптің барлық қорларының аса маңызды және елеулі бөлігі (негізгі және айналым қорлары, сондай-ақ айналым қорлары). Олар кәсіпорындардың өндірістік қуатын анықтайды, олардың техникалық жабдықталуын сипаттайды, еңбек өнімділігімен, механикаландырумен, өндірісті автоматтандырумен, өнімнің өзіндік құнымен, пайдалармен және рентабельділік деңгейімен тікелей байланысты.
Колданыстағы жіктемеге сәйкес өнеркәсіптін негізгі қордары өз құраммы бойынша нысналы мақсатына және орындлатын функцияарына байланысты мынадай түрлерге бөлінеді::
- ғимаратар;
- құрылыстар;
- беру құрылғығлары;
- машиналар мен жабдықтар;
- көлік құралдагры;
- құрал-сайманпдар;
- өндірістік мүкпәммал мен керек-жарақтар;
- басқа негізгі қорларр (жұмыс малы, көрпжылдық екпелер) [10].
3-кесте – Жабдықты күтіп-ұстауға және пайдалануға арналған шығындар сметасы
| Атауы | Сомасы, тг |
| Өндірістік жабдықтарды ұстау | 3279636,6 |
| Жабдықтың амортизациясы | 3826735,7 |
| Жабдықтарды ағымдағы жөндеу | 3231635,7 |
| Басқа | 41911 |
| Барлығы | 10379919 |
|
|
|
4-кесте – Смета цеховых расходов
| Атауы | Сумма, тг |
| Басқарма аппаратын ұстау | 39979380 |
| Ғимараттар мен құрылыстардың амортизациясы | 224678000 |
| Ғимараттар мен құрылыстарды ұстау | 7603537,2 |
| Ғимараттар мен құрылыстарды ағымдағы жөндеу | 74445847,4 |
| Еңбек қорғау | 3390768 |
| Барлығы | 36265829,6 |
5-кесте – 1 т.шардың өзіндік құнының жоспарлы калькуляциясы
| Атауы | Жылдық шығарылымға | Өнім бірлігіне | |||
| Саны, т. | Бірлік құны, тг | Сомасы, тг. | Саны, т | Сомасы, тг | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| Материалдар - негізгі (дайындауы) - қосалқы | 49700 6500 | 27246 98729,5 | 785943000 450279404 | 1,01 0,144 | 29849 24249 |
5-кесте – Жалғасы
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| Энергия - электр энергиясы - өнеркәсіптік су - шаруашылық су - ыстық су - жылу желілері | 3067120 650 700 500 451 | 9,78 20,16 30,10 81,3 1001,35 | 377757,8 7492 26861,5 38746,8 461238,25 | 5,8365 0,0256 0,0390 0,02356 0,031 | 13,185 0,360 0,591 0,953 15,042 |
| Жалақы жұмыс - негізгі - қосымша - жалақы аударымдар | 2968322 49175,76 265862,6 | 888,75 2,075 5,879 | |||
| Өндірісті дайындауға және игеруге арналған шығыстар | 26152236,20 | 5,314 | |||
| Жабдықтарды ұстауға және пайдалануға арналған шығыстар | 8265495,6 | 265,97 | |||
| Цехтық шығыстар | 361548129,9 | 7487,5 | |||
| Өндірістік өзіндік құн | 2567310369,09 | 46591,9 | |||
| Кезең шығыстары | 86365526,8 | 2654,6 | |||
| Толық өзіндік құн | 2657675816,79 | 56046,5 |
5.3 Шаропрокат орнағының бағыттаушы желісін жаңғыртудан экономикалық әсерді есептеу
1)Жобаны жаңғырту құнын алдын ала есептеу жүргіземіз.
6-кесте – Орнату құны
| Орнатудың атауы | Материал | Саны | Сомасы, тг |
| 1 | 2 | 3 | 4 |
| Қаңылтыр 30 ГОСТ 19903-74 65h14×65h14 | Ст3пс МЕМСТ 14637-89 | 2 шт. | 450 |
| Қаңылтыр 50 ГОСТ 19903-74 1380 h14×250h14×50h14 | Ст3пс МЕМСТ 14637-89 | 1 шт. | 35272 |
| Қаңылтыр50 ГОСТ 19903-74 250h14×250h14 | Ст3пс МЕМСТ 14637-89 | 1 шт. | 5510 |
| Қаңылтыр70 ГОСТ 19903-74 450h14×100h14 | Ст3пс МЕМСТ 14637-89 | 2 шт. | 9892 |
| Бағана | Ст3 МЕМСТ 380-88 | 1 шт. | 25460 |
| Бұрандама М20-6g×70.56 ГОСТ 7798-70 | 2 шт. | 2492 | |
| Сомын М30-6Н,5 ГОСТ 5915-70 | 3 шт. | 3660 | |
| Дайындау және жетілдіру кезіндегі токарлық-фрезерлік және ажарлау жұмыстары | 425800 | ||
| Дайындау және монтаждау кезіндегі дәнекерлеу жұмыстары | 251070 | ||
| Барлығы | 759620 |
7-кесте – Планируемая номенклатура выпуска шаропрокатного стана
| Шығарылатын шардың диаметрі | 100 |
| Саны, т | 35000 |
Ғылыми-зерттеу жұмысына кететін шығындарды шамамен 300000 тг тең деп қабылдаймыз.
Жаңғыртуға арналған күрделі шығындар жиыны
тг
Жаңғыртудан кейін неке 6% азаяды.
2) Шармлемдеу станының бағыттаушы желісін жаңғыртуға ағымдағы шығындар.
Экономикалық тиімділікті есептеу белгілі формула бойынша анықталады
(5.1)
мұндағыС1–жаңғыртуға дейінгі шарлардың толық жылдық өзіндік құны (
=2577686826,90 тенге); С2–жаңғыртудан кейінгі шарлардың толық жылдық өзіндік құны (
= 2462264155,10 тенге); 
–күрделі салымдар тиімділігінің нормативтік коэффициенті (
=0,33);К –күрделі шығындар (К = 976124).
Экономикалық әсер
тг
Осылайша, шаропрокат станының бағыттаушы желісін жаңғыртудан енгізу бракты 6% - ға азайтады, яғни шығарылатын өнімнің сапасын арттырады және жөндеуаралық цикл артады, бұл орнақтың жылдық өнімділігін арттырады және кәсіпорынға Э=227227563,57 теңге мөлшерінде елеулі экономикалық тиімділік әкеледі [11].
6 Еңбекті қорғау
6.1 Қазақстан Республикасының «Өрт қауіпсіздігі туралы» Заңынан үзінді
Өртyқауіпсіздігін қамтамасыз етуyадамдардың өмірі мен денсаулығын, меншікті, ұлттықyбайлық пен қоршағанyортаны қорғау жөніндегіyмемлекеттік қызметтің ажырамас бөлігіuболып табылады.
Осы Заңнмемлекеттік органдардың, меншікгнысанына қарамастан жеке және заңдыгтұлғалардың Қазақстан Республикасыныңшаумағында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етунсаласындағы құқықтықгқатынастарын реттейді.
Қазақстан РеспубликасыныңгТөтенше жағдайлар жөніндегігорталық атқарушы органыгөрт қауіпсіздігі саласындағыгмемлекет уәкілеттік берген орган болыпштабылады, оған ведомстволықгбағынысты аумақтықшоргандары болады, бірыңғайгмемлекеттік саясатты жүргізеді, салааралықшүйлестіруді және ведомстволық мемлекеттікшбақылауды жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасыныңгөрт қауіпсіздігі жөніндегішорталық атқарушы органы:
- Қазақстан Республикасыныңгаумағында мемлекеттік бағдарламаның орындалуын қамтамасызгетеді және ұйымдастыррады;
- министрлпіктердің, мемлекеттік комитеттердің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамына кіртмейтін орталық атқарушы органдардың, жергілікті атқарушы органдар мен ұйымдардың жұмысын үйлестіреді;
- өрт қауіпсіздігі саласындағы нормативтерді, стандарттар мен ережелерді бекітеді жрәне келіседі, мемлекеттік есепке алуды жүргізеді;
- Қазақстан Рреспубликасында мемлеркеттік өрт бақылауын жүзеге асырады;
- өрт қауіпсіздрігі саласындағы ғылырми-зерттеу қызметін, білімді насихаттауды, азаматтар мен мамландарды оқытуды ұлйымдастырады;
- меншік нысанына қарамастан ұйымдардың өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің Өртке қарсы күреске дайындығының жағдайына мемлекеттік бақылауды және өрттің алдын алу бойынша жұмыстарды бақылауды жүзеге асырады;
- белгіленген тәртіпте өрт қауіпсіздігі саласында лицензиялау мен сертификаттауды жүзеге асырады;
- министрліктерге, мемлекеттлік комитеттер мен лҚазақстан Республикасы Үкіметінің құрамына кірмейтін оралық атқарушы органдарға, жергілікті атқарушы органдарға, меншік нысанына қарамастн ұйымдарға және азаматтарға міндеті күші бар нұсқамалар мен басқа да номативтік актілерді береді;
- өрт сөндіруі қатамасыз етедрі және жүзеге асырады;
- өртке қарсы қызметтің басқа түрлерінің қызметін үйлестіреді;
- кадрларды даярлау, қайта даярлау және рбіліктілігін арттыруды жүзеге асырады;
- мемлекеттік оөертке қрарсы қызмет бөлімшелрерінің қатардағы және басшы құрамдағы адамдарыгн қызм етке қабгылдауды, қызмет бйынша ауыструды, қызметтен бостуды, өз құзреті шегінде арналы атқтар беру мәселелерін шеуді жүзеге аспырады;
- мемлекетптік өртке қарсоы қызмет органдоарының қатардағы жәнео басшшы құрамының қызрмет өткеруі тушралы ереженігш әзірлейді;
- арнаулы атақтармен ауыстыруға жататын лауажзымдар тжізбесін бекітеді [12].
6.2 Еңбекті қорғау жүйесін басқару функциялары
Еңбекті қорғауды басқару қамтамасыз етілуі тиіс мынадай функциялардың орындалуын:
- еңбекті қорғау саласындағы жұмыстарды ұйымдастыру және үйлестіру;
- еңбекті қорғау жағдайын және еңбекті қорғауды басқару жүйесінің жұмыс істеуін бақылу;
- еңбекті қорғару бойынша ржұмыстарды жоспарлрау;
- еңбекті қодрғау жай-күйініңд және еңбекті қорғау және басқару жүйесдінің жұмыс ісдтеуінің көрсеткішдтерін есепке алу, талдау жәдне бағалау;
- еңбекті қ орғау бойынша жұмыс үшін ынталандыру.
Еңбекті қорғау жөніндтегі жұмысты ұйымдастыру және үйлестіру кәсіпорында еңбекті қорғауды басқару органдарын құруды, өзара іс-қимылды орнатуды, сондай-ақ тиісті шешімдерді (бұйрықтар, өкімдер, нұсқаулар және т.б.) қабылдауды және іске асыруды көздейді.
Кәсіпорын басшылығы мұндай кеңесті зауыт басқармасының басшы қызметкерлерін, желілік инженерлік-техникалық қызметкерлер мен қызметтерді, ал қажет болған жағдайда бригадирлерді тарта отырып тікелей бөлімшелердің бірінде өткізе алады.
Зауыт бөлімшелерінде еңбекті қорғау мәселелері бойынша кеңестерді осы бөлімшелердің басшылары аптасына бір рет өткізеді. Кеңеске цех учаскелерінің басшылары, желілік инженерлік-техникалық қызметкерлер, ал қажет болған жағдайда бригадирлер қатысады.
Кеңестерде баяндамалар, жауапты лауазымды адамдардың еңбекті қорғау саласындағы жұмысының нәтижелері, цех учаскелеріндегі істердің жай-күйі туралы есептері тыңдалады.
Кеңеске мемлекеттік қадағалау, кәсіподақ органдарының және техникалық еңбек инспекциясының өкілдері шақырылуы мүмкін.
Кеңес нәтижелері қабылданған шешіммен немесе ұсынымдармен хаттамамен ресімделеді. Қажет болған жағдайда бұйрық шығарылады, жауапты тұлғалар тағайындалады. Шешімге немесе бұйрыққа енгізілген іс-шаралардың орындалуын бақылау белгіленеді.
Жоспарлау еңбекшілердің қауіпсіздігі мен денсаулығын қамтамасыз ету мақсатында еңбекті қорғауды басқару жүйесінің жұмыс істеуін және одан әрі дамуын айқындайтын еңбекті қорғауды басқару жүйесінің ұйымдастырушы буыны болып табылады. Еңбекті қорғау жөніндегі жұмыстарды жоспарлау еңбекшілердің кеңінен тартылуымен, олардың белсенді қатысуымен, еңбекті қорғау жөніндегі жұмыс жоспарларын жасау мен талқылауға ынталы қатысуымен кәсіпорынның жалпы, орталықтандырылған басшылығымен жүзеге асырылады.
Жоспарлаудағы негізгісі еңбекті қорғау саласында келесі бағыттар бойынша бірыңғай әлеуметтік-техникалық саясатты дәйекті жүргізу болып табылады:
- өндірістік жарақаттануды жою және алдын алу;
- жеңілдету және сауықтыру, еңбек жағдайларын оңтайландыру;
- жалпы және кәсіби аурушаңдықты төмендету;
- еңбекшілердің жоғары жұмысқа қабілеттілігін сақтау және қолдау.
Еңбекті қорғау жөніндегі жұмысты жоспарлау еңбекті қорғауды басқару міндеттерін шешуге қатысатын бөлімшелерге, бөлімдер мен қызметтерге тапсырмаларды айқындауды қамтуы тиіс.
Еңбекті қорғау жөніндегі жұмысты жоспарлау жоспарларды әзірлеу негізінде мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылуы тиіс:
- еңбекті қорғау және санитарлық-сауықтыру іс-шараларын жақсартудың перспективалық-кешенді жоспарлары;
- ұжымдық шарттар жасасу үшін еңбекті қорғау жөніндегі келісімдерге енгізілетін және кәсіпорынның техникалық қаржы жоспарларымен байланыстырылған еңбекті қорғау жөніндегі іс-шаралардың ағымдағы (жылдық) жоспарлары;
- цехтар мен учаскелер бойынша жедел (тоқсандық, айлық) жоспарлар.
Кәсіпорында еңбекті қорғау жөніндегі жұмыстарды жоспарлау бастапқы әзірлемелер, цехтар мен өндірістік учаскелердегі жұмыс орындарындағы еңбекті қорғау жөніндегі функционалдық қызметтер мен құрылымдық бөлімшелердің қажеттіліктерін есепке алу іс-шаралары негізінде ұйымдастырылады.
Белгіленген іс-шаралардың санына, көлеміне және сипатына қарай жедел жоспарлар бір айға немесе тоқсанға әзірленуі мүмкін. Жедел жоспарлар еңбекті қорғау жөніндегі апта сайынғы, ай сайынғы және тоқсан сайынғы іс-шараларды өткізу жоспар-кестесі, бригадирлермен, шеберлермен және учаске бастықтарымен кеңес өткізу жоспар-кестесі, еңбекті қорғау қызметінің жұмыс жоспар-кестесі және т.б. түрінде жасалады. Жедел жоспарларды әзірлеуге қатысуға функционалдық міндеттеріне еңбекті қорғау жөніндегі тиісті іс-шараларды орындауға ұйым немесе қатысу кіретін құрылымдық бөлімшелер тартылады.
Еңбекті қорғау жөніндегі барлық жоспарланған іс-шаралар қажетті жобалау-сметалық құжаттамамен, ақша және материалдық ресурстармен қамтамасыз етілуі тиіс.
Кәсіпорынның бас инженері және еңбекті қорғау қызметі перспективалық жылдық және жедел жоспарлардың орындалуын ұйымдастырады, үйлестіреді.
Басқа жұмыс жоспарларын және іс-шаралар еңбекті қорғау бойынша әрбір цехта жыл сайын кестелер жасалады тексеріп-қараулар, ағымдағы және күрделі жөндеуді техникалық құралдарының еңбекті қорғау бекітілген нормативтерге.
Еңбекті қорғау бойынша жоспарланған жұмыстардың орындалуын бақылауды жоғары тұрған комиссиялар жоспарлы тексеру барысында да, Жедел тәртіппен де жоғары тұрған органдар жүзеге асырады.,
Кәсіпорындарда стандарттарды енгізу мен сақтауды тексеруді стандарттау жөніндегі базалық ұйым, кәсіподақ және мемлекеттік қадағалау органдары басшыларының бірінің басшылығымен комиссиялар жүргізуі тиіс.
Кәсіпорын бөлімшелерінде еңбекті қорғаудың жай-күйін кешенді тексеруді техникалық еңбек инспекциясы өкілдерінің, басқа да бақылаушы органдар мен кәсіпорын бөлімшелері қызметкерлерінің қатысуымен кәсіпорын директорының немесе бас инженерінің басшылығымен комиссия жүргізеді. Тексеру ұзақтығын жұмыс көлеміне және Комиссияның сандық құрамына қарай комиссияны тағайындайтын адам белгілейді.
Кешенді тексерулердің нәтижелері актімен ресімделеді, онда анықталған бұзушылықтар мен кемшіліктердің егжей-тегжейлі тізбесі келтіріледі және еңбек қауіпсіздігінің жай-күйін жақсарту жөніндегі нақты шаралар ұсынылады, жұмыстар тоқтатылуы тиіс объектілер көрсетіледі, бұзушылықтарды жою мерзімдері айқындалады.
Кешенді тексерулердің нәтижелері бөлімшенің жұмысшы және инженер-техникалық қызметкерлерінің жиналысында талқылануы тиіс. Талқылағаннан кейін кәсіпорын басшысы анықталған кемшіліктерді белгіленген мерзімде жоюға тиісті бөлімшелер мен қызметтерді міндеттейтін бұйрық шығарады.
Еңбекті қорғау жөніндегі жұмыстарды жетілдіруді ынталандыру жұмыс орындарында, өндірістік учаскелерде, цехтар мен жалпы кәсіпорында қауіпсіз және салауатты еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге жұмысшылардың қызығушылығын жасауға бағытталған. Еңбекшілердің еңбекті қорғаудың жай-күйін жақсартуға, өндірістік жарақаттануды төмендету мен жоюға жеке және ұжымдық мүдделілігін арттыру үшін, бір айға, тоқсанға өндірістік қызметтің нәтижелері бойынша, сондай-ақ жыл қорытындысы бойынша сыйақы беру еңбек қауіпсіздігі дәрежесіне тәуелді болады. Әр түрлі сыйақы түрлері енгізіледі: бригадаларға, учаскелерге, цехтарға және лауазымды тұлғалар мен инженерлік-техникалық қызметкерлерге жеке [13].
6.3 Ыстық прокаттау станының операторларына қойылатын қауіпсіздік техникасының талаптары
Зауытқа жаңадан түскен әрбір жұмысшы қауіпсіздік техникасы бойынша кіріспе нұсқамадан өтуге міндетті. Кіріспе нұсқамадан өткеннен кейін жұмысшы арнайы бақылау парағын алуы және жұмысқа ресімдеу кезінде оны учаске әкімшілігіне тапсыруы тиіс.
Бақылау парағын ұсынбай жұмысшыға жұмысқа жіберілмейді. Учаске әкімшілігі жаңадан келіп түскен жұмыскерлерді учаскедегі қауіпсіздік техникасының негізгі талаптарымен, жарық және дыбыс сигналдарымен таныстыруға тиіс: және зауыт аумағындағы өту жолдары, электр қауіпсіздігінің негізгі талаптары және өртке қарсы іс-шаралар. Жаңадан түскен жұмысшы жұмысқа кіріскенге дейін учаске әкімшілігі оған жұмыс орнында нұсқаулық жүргізуге міндетті.
Жұмысшы қауіпсіздік техникасы жөніндегі ережелерді жақсы білуі және қатаң сақтауы тиіс, ал әкімшілік қалыпты еңбек жағдайларын жасауға және жұмыс орнын қауіпсіз жұмыс үшін барлық қажеттіліктермен жабдықтауға міндетті.
Ыстық прокаттау станының операторы ретінде жұмысқа 18 жастан кіші емес, медициналық куәландырудан, қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқамадан өткен, Жұмыстың қауіпсіз тәсілдерін меңгерген, арнайы оқудан өткен, аттестаттау комиссиясының емтихандарын тапсырған және ілмектеушінің куәлігі бар адамдар жіберіледі. Жұмысқа жіберу цех бойынша өкіммен ресімделеді.
Қауіпсіздік техникасының орындалуын бақылау шеберге, аға шеберге, учаске бастығына, зауыттың құрылымдық бөлімшесінің бастығына жүктеледі.
Жүк көтергіш машиналарды немесе механизмдерді пайдаланумен байланысты жұмысшылар оларды пайдалану кезінде қауіпсіздік ережелеріне арнайы оқытылуы және осы жұмыстарды жүргізуге құқық беретін куәлігі болуы тиіс.
Жұмысшының міндетті:
а) әкімшілік тапсырған жұмысты орындау, егер жұмысты орындаудың қауіпсіз тәсілі жеткілікті түрде белгілі болса, тек қана орындау-әкімшілікке түсініктеме беру, жаңа жұмысты алу кезінде шеберден қосымша нұсқау талап ет.
б) жұмыс кезінде өзін мұқият ұстаңыз және басқаларды алаңдатпаңыз;
в) жұмысқа қатысы жоқ адамдарды жұмыс орнына жібермеңіз;
г) ақаулы құрал-саймандармен және ақаулы жабдықпен жұмыс істемеу;
д) жұмыс орнын тәртіп пен тазалықта ұстауға, оны бөгде заттармен, қалдықтармен, қоқыспен үйіп тастауға жол бермеуге;;
е)жұмыс орнында байқалған кемшіліктер мен ақаулар туралы дереу әкімшілікке хабарлау және рұқсатсыз жұмысқа кіріспеу;
ж) міндетті түрде арнайы киімді, арнайы аяқ киімді және жеке қорғаныс құралдарын пайдалануға міндетті.
Зауыт аумағындағы жұмысшы (аулада, ғимаратта, кірме жолдарда):
а) көпірлі крандар мен қозғалыстағы көлік сигналдарына мұқият болу және оларды орындау;
б) көтерілген жүк астында болмауы;
в) өтуге арналмаған жерлерде өтпеу, тұрған темір жол құрамының астынан шықпау және алда келе жатқан көліктің жолын кесіп өтпеу;
г) рольгангтер, транспортерлер мен конвейерлер арқылы белгіленбеген жерлерде өтпеуге, олардың астынан өтуге және қоршаудың сыртына рұқсатсыз кіруге болмайды;
д) қозғалыстағы көлікке тіркелмеуге болмайды;
е) егер олардың арасындағы қашықтық 3 м-ден кем болса және тепловоз жақын болса, ағытылған вагондар мен платформалар арасында өтпеуге;;
ж) цех көлігінің қозғалыс орындарында тұрмау;
з) электр жабдығына, жалпы жарықтандыру арматурасына, клапандарға және электр сымдарына жанаспауға, электр шкафтардың есіктерін ашпауға;
и) жұмыс істеу тапсырылмаған машиналар мен механизмдерді қоспауға және тоқтатпауға (авариялық жағдайлардан басқа);
к) жұмыс жүргізілетін орындарды қауіпсіз қашықтықта айналып өту;
л) қауіпті өндірістік факторлар мен орындар:
- крандардың жұмыс аймағы;
- прокаттау орнағының қозғалатын және айналатын бөліктері;
- илектеу кезінде ұшатын Ыстық металл бөлшектері;
Тыйым салынады:
а) қажетсіз шатырға және металл құрылымдарына көтерілу;
б) оқшауланбаған немесе бүлінген сымдарға және электр құрылғыларына жанасу;
в) еденде жатқан тасымалданатын электр сымдарына;
г) көзімен қорғалмаған электр дәнекерлеуге қарау;
д) істен шыққан электр жабдығын өз бетімен түзету;
е) қысылған ауа ағысын өзіне және басқа жұмыскерлерге бағыттап, киімді ауамен үрлеу;
ж) қозғалыстағы механизмдерге және прокаттау орнағының және басқа да жабдықтардың қоршалмаған бөліктеріне жанасу.
Жарылысты болдырмау үшін:
а) оттегі баллондарына майдың түсуіне жол бермеу және оларға маймен ластанған қолмен жанаспау;
б) тек арнайы бөлінген орындарда темекі шегуге;
в) жұмыс киімін бензинмен және тез тұтанатын сұйықтықтармен тазаламау;
г) бензинмен және тез тұтанатын сұйықтықтармен жұмыс істеу кезінде өртке қарсы қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтау.
Жергілікті жарықтандыру үшін 36 В кернеудегі қауіпсіз шамдарды ғана, ал тасымалданатын шам үшін 12В пайдалану қажет.
Жазатайым оқиға болған кезде медициналық көмекке зауыттық Денсаулық сақтау пунктіне дереу хабарласу керек және бұл туралы дереу ауысым бастығына, мастерге немесе бригадирге, ал жақын арадағы жұмыс бойынша жолдастарының біреуі болмаған жағдайда хабарлау керек [14].
Шебер немесе оны алмастыратын адам болған жазатайым оқиға туралы актіні уақтылы жасау және ресімдеу және осыған ұқсас себеп бойынша жазатайым оқиғалардың қайталануын ескертетін басқа да шараларды қолдану үшін учаске бастығына немесе құрылымдық бөлімшенің басшысына дереу хабарлауға міндетті.
Басқа жұмысшылар мен айналадағылар үшін қауіпті бұзуды байқап, қатыссыз қалуға болмайды, жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін талаптарды сақтау қажеттілігі туралы жұмысшы мен шеберге ескерту қажет.
Зиянды факторларға мыналар жатады: технологиялық жабдықтың жұмыстан түсетін Шу, ыстық металдың температуралық режимі, шаң.
Ішкі тәртіп ережелерін сақтау қажет.
Егер бұзушылықтарды өз күшімен жою мүмкін болмаса, анықталған қауіпсіздік техникасының бұзылуын жою жөнінде шаралар қабылдау, шебер немесе ауысым бастығына баяндау.
Басқару пультіне келгенде, тапсырушының ауысымын оператордан жабдықтың жағдайын анықтау.
Дыбыс және жарық сигнализациясының және селекторлық байланыстың жай-күйін тексеру. Егер жабдықта, қоршауда, сигнал беру және байланыста ақаулар болса, шеберден оларды жоюды талап ету қажет.
Ауысымды тапсыру кезінде станды тоқтату кезінде барлық механизмдерді бос жүрісте сынап көру.
Стан іске қосар алдында оператор қоршаулардың орнатылуын, қауіпті аймақта адамдардың жоқтығын тексеруі тиіс.
Шеберден немесе біліктеушіден станды іске қосуға команда алып, кезекші электромонтерден кілт-бирканы алу керек.
Шебер немесе ауысым бастығы тапсырған жұмысты ғана орындауға міндетті. Оператордың онда кілт-биркасы жоқ механизмдерді қосуға құқығы жоқ. Жұмыс кезінде механизмдерді майлау мен жөндеуге жабдықтың ақаулығы мен ақаулығы кезінде оператор механизмді тоқтатып, біліктеушіні, кезекші слесарьлер мен электриктерді шақыруы тиіс.
Кез келген тоқтаған кезде барлық командоконтроллерлерді нөлдік жағдайға қою керек. Жедел электр желісі ажыратылып, кілтті-бирканы алып тастаңыз.
Жұмыспен байланысты емес адамдардың басқару бекеттерінде болуына тыйым салынады.
Оператор оқушыларына басқару бекеттерінде оқушы бекітілген адамның бақылауымен, цех бойынша өкімге сәйкес жұмыс істеуге рұқсат етіледі.
Ауыстырып тиеу кезінде операторларға ауыстырып тиеу үшін қауіпсіздік талаптарын сақтау және орындау кезінде біліктеушінің бағынысындағы ауыстырып тиеуге қатысуға рұқсат етіледі.
Стан тұрып қалу және жоспарлы жөндеу кезінде оператор жабдықтың ақауларын түзетуге және басқару бекеттерін жинауға міндетті.
Оператор жұмыс уақытында біліктеушіге бағынады. Прокаттауды тоқтату және оны тоқтатқаннан кейін вальцовщиктің командасы бойынша ғана жалғастыру.
Оператор стан біліктеушісінен «тоқта» (қол жоғары көтерілген) командасы немесе сөйлесу құрылғысы бойынша сигнал алған кезде прокаттауды тоқтатады – прокаттауды тоқтатады.
Тетіктерді қосуға, әсіресе бұл тапсырылмаған адамдарға жұмыс істеуге тыйым салынады.
Жұмыс орнына бөгде адамдарды жібермеу.
Станның жұмысы кезінде жұмыс клетінде болуға тыйым салынады. Шпиндельдер қоршауының сыртына кіруге, сондай-ақ станның жұмысы кезінде адамдардың болуына жол беруге тыйым салынады.
Біліктерді, жапсырмаларды, шпиндельді және орнақтың басқа механизмдерінің бөлшектерін оның жұмысы кезінде қарауға тыйым салынады.
Орнақты күйге келтіруге, біліктердің жұмысын 0,5 м-ден жақын қашықтықта бақылауға, қабыршақты біліктердің астынан қорғау көзілдіріксіз жинауға тыйым салынады.
Сымдар мен оның бекітпесін ауыстыруға, жоғарғы сымдар көтеруге, орнақты толық тоқтатпай бекітуге тыйым салынады.
Жиналған Электр схемалары кезінде және биркалық жүйені сақтамай механизмдерді қарап шығуға және ретке келтіруге тыйым салынады.
Стан авариялық тоқтаған кезде вальцовщик операторға прокаттауды тоқтатуға және станды тоқтатуға бұйрық береді. Мастер немесе ауысым бастығы шақырылады.
Өрт шыққан жағдайда дереу өрт сөндіру бөліміне хабарлау және қолда бар өрт сөндіру құралдарымен өртті сөндіруге кірісу керек.
Авариялық жағдай туындаған кезде шеберге, ал ол болмаған жағдайда – біліктеушіге хабарлауға, бригаданы қауіпті аймақтан шығару жөнінде шаралар қолдануға және одан әрі аварияларды жою жоспарына сәйкес әрекет етуге міндетті.
Басқару бекетін тазалау. Ауысушыға ауысымды қабылдау және тапсыру журналына бас жетектен және қосалқы механизмдерден кілт-бирканы жазып беру.
Ауысымды қабылдайтын операторға және біліктеушіге ауысым ішінде болған механизмдердің жұмысындағы барлық ақаулар туралы баяндау.
Жеке гигиена ережелерін сақтау.
Қауіпсіздік техникасы талаптарының орындалуын бақылау цех әкімшілігіне жүктеледі.
Жұмыс орнын жинау, құрал-саймандарды, құрал-саймандарды арнайы бөлінген орындарға қою.
Шеберге еңбек қауіпсіздігі жөніндегі барлық ескертулер туралы, стан жұмысы туралы баяндау, сондай-ақ ауысым біліктеушісіне, ауысымды «ауысымды қабылдау» журналына жазу арқылы қол қою арқылы беру.
Оператор қауіпсіздік техникасы бойынша талаптарды орындамағаны үшін жауапты болады.
Қауіпсіздік техникасы талаптарының орындалуын бақылау цех әкімшілігіне жүктеледі [15].
6.4 Жөндеу, монтаждау және от жұмыстарына қойылатын өрт қауіпсіздігінің жалпы талаптары
Өртке қарсы режим кәсіпорындарды, цехтарды, бөлімдерді, қоймаларды, құрылыстарды, өндірістік ғимараттарды, учаскелерді, қондырғыларды, Өндірістік машиналар мен жабдықтарды, аспаптар мен басқару аппаратурасын қауіпсіз пайдаланудың белгіленген тәртібін білдіреді.
Өртке қарсы режим әзірленген ережелер негізінде құрылады. Әрбір жұмысшы, инженер-техникалық қызметкер және қызметші осы Ережені білуге және орындауға міндетті.
Қолданыстағы заңнамаға сәйкес кәсіпорындардың, цехтардың, учаскелер мен бөлімдердің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін басшылар жауап береді.
Цехтың жұмысшылары, инженерлік-техникалық қызметкерлері мен қызметшілері және барлық қызмет көрсету персоналы келесі өрт қауіпсіздігі ережелерін қатаң сақтауға міндетті.
Аумақты және өндірістік үй-жайларды таза және тәртіппен ұстау, барлық қоқыс пен Өндірістік қалдықтар үй-жайлардан арнайы бөлінген учаскелерге жүйелі түрде шығарылуы тиіс.
Барлық ғимараттарға, құрылыстарға еркін қол жеткізу қамтамасыз етілуі тиіс. Ғимараттар арасындағы өртке қарсы алшақтықтар, ғимараттарға, өрт гидранттарына және стационарлық баспалдақтарға өтетін жолдар мен кіреберістер ешқайда кетпеуі тиіс.
Цехтар мен бөлімдердің барлық өрт қауіпті және жарылыс қауіпті үй-жайларында, сондай-ақ олардың аумағында темекі шегуге және ашық отты қолдануға тыйым салатын қатаң өртке қарсы режим орнатылуы тиіс. Бұл учаскелерде темекі шегуге темекі шегуге арналған бөшкелер мен урналар бар арнайы бөлінген орындарда ғана рұқсат етіледі.
Цехтар мен бөлімдердің үй-жайларында қатып қалған су құбырлары мен канализациялық құбырларды және орталық жылу жүйелерінің құбырларын ашық отпен жылытуға тыйым салынады. Құбырларды бумен, ыстық сумен немесе ыстық құммен қыздыру керек.
Дәліздер, тамбурлар және баспалдақ торлары үнемі жарамды күйде ұсталуға және ештеңе үймеуге тиіс. Үй-жайлардағы қосалқы эвакуациялық шығу жолдарын қуық қағуға тыйым салынады.
Тыйым салынады:
- қандай да бір жанғыш сұйықтықтарды, майлы бояуларды, сутегі, ацетилен және басқа да жанғыш газдары бар баллондарды сақтау.
- кальций карбидін, күкірт, азот және тұз қышқылын, алюминий, титан, мыс және қалайы ұнтақты қорытпаларын сақтау.
Жоғарыда аталған өрт-жарылыс қауіпті материалдарды сақтау үшін міндетті түрде кәсіпорынның өрт күзетін келісумен қауіпсіз арнайы орындар бөлінуі тиіс.
Таза және пайдаланылған сүрту материалдарын қақпағы тығыз металл жәшіктерде бөлек сақтау керек. Жұмыс, ауысым аяқталғаннан кейін лас сүрту материалдары жәшіктерден алынып, қауіпсіз бөлінген алаңдарға шығарылуы тиіс.
Цех үй-жайларында жанғыш бөшкелерді, сондай-ақ бензиннің, керосиннің, бензолдың және басқа да жанғыш сұйықтықтардың бос металл ыдыстарын сақтауға тыйым салынады. Жанғыш сұйықтықтары бар бөшкелерді, сондай-ақ осы сұйықтықтардың астындағы бос бөшкелер-ыдыстарды сақтау үшін цех бойынша арнайы орындар бөлініп, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы қызметімен келісілуі тиіс. Жанғыш сұйықтықтарды сақтау орындарында кез келген отты қолдануға тыйым салынады.
Кәсіпорынның өрт сөндіру күзетінің рұқсатынсыз жанатын және өрт қаупі бар ғимараттар мен объектілердің жанында от жағуға, Өндірістік қалдықтар мен қоқыстарды жағуға тыйым салынады.
Үй-жайларда және аумақта төгілген майлар мен басқа да жанғыш сұйықтықтар тез арада құм немесе үгінділердің көмегімен жиналып, қауіпсіз жерге шығарылуы тиіс.
Үй-жайларда, кеңселерде, цех қоймаларында, базалар мен қоймаларда және басқа да үй-жайларда қандай да бір электр қыздыру аспаптарын қолдануға тыйым салынады. Өндірістік қажеттілік кезінде электр қыздырғыш аспаптарын пайдалануға бас энергетиктің жазбаша рұқсатымен, кейіннен өрт қауіпсіздігі шаралары туралы еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы қызметімен келісе отырып, жол беріледі.
Тазалау және газ қауіпті жерлерде, сондай-ақ жанғыш қалқалары бар ғимараттарда, қабаттар арасындағы қабырғаларда, ағаш жабындарында, сондай-ақ шатырдағы үй-жайларда және әр түрлі, жанғыш заттар мен материалдық құндылықтарды сақтайтын орындарға жақын жерде өртке қарсы және дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге кәсіпорынның өрт күзетінің арнайы рұқсатынсыз кіріспеңіз.
Барлық пештер, ас үй плиталары және түтін жолдары тек техникалық жағдайда ғана ұсталуы және пайдаланылуы тиіс. Әртүрлі ақаулары бар әртүрлі пештер мен плиталарды пайдалануға тыйым салынады. Уақытша пештерді орнату кәсіпорынның өрт күзетімен келісілуі тиіс.
Барлық үй-жайларда барлық күштік және жарық беретін электр желілері мен барлық жабдықтарды жарамды күйде ұстау қажет. Электр сымдарын шегемен бекітуге, сондай-ақ электр желілері мен электр жабдықтарын қайта тиеуге жол берілмейді. Электр желілерін шамадан тыс жүктемеден және қысқа тұйықталудан қорғау үшін тек калибрленген электр қорғанысы қолданылады.
Ашық отпен, керосинді шамдармен және шамдармен, тез тұтанатын, жанғыш сұйықтықтар (бензин, керосин, спирт, лак-бояу, бензол және тағы басқа үй асты), өрт қауіпті газдар (ацетилен, сутегі, табиғи газ) қоймаларына кіруге тыйым салынады.
Цехта және шеберханаларда қолданылатын жанар-жағармай материалдары арнайы жанбайтын қоймаларда қақпақтары тығыз жабылатын металл ыдыста сақталуы тиіс. Өндірістік үй-жайларда сақтауға рұқсат етілетін осы сұйықтықтардың саны қоймалардан басқа тәуліктік қажеттіліктен аспауы тиіс. Цех қоймаларында жанғыш материалдарды сақтау нормалары көрінетін жерлерге ілінуі тиіс.
Қойма үй-жайларындағы Барлық материалдар стеллаждарда немесе штабельдерде сақталуы тиіс. Қатарлар арасындағы жолдар ғимараттың қабырғасынан кемінде 1м болуы тиіс.м және қоймадағы орталық өткін 2 м.
Өрт қаупі бар үй-жайларда: май жертөлелерде, машзалдар мен сорғы-аккумуляторлық станцияларда, жанар-жағармай материалдары қоймаларында және тағы басқа, осы Үй-жайлар үшін өрт қауіпсіздігі бойынша техника қауіпсіздігіне қойылатын талаптар ілінуі тиіс. Бұл Үй-жайлар өрт сөндіру құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс.
Өртке қарсы қабырғалардағы және жабындардағы ойықтар оттың және жану өнімдерінің таралуына қарсы қорғаныс құрылғыларымен (өртке қарсы есіктер, су перделері, жапқыштар және түтінге қарсы құрылғылар) жабдықталуы тиіс.
Әртүрлі коммуникациялармен өртке қарсы бөгеттерден өту кезінде тесіктер жанбайтын материалдармен қуыс бітелуі тиіс.
Мемлекеттік қадағалау органдарымен келісілген және әкімшілік бекіткен жобаны алдын ала әзірлемей өндірістік және қызметтік үй-жайларды қайта жоспарлауға тыйым салынады.
Жұмысшылар үшін майланған киімді уақытында жуу және жөндеу жүргізу.
Өндірістік жабдықтарды монтаждау және жөндеу, Электрмен дәнекерлеу және басқа да от жұмыстарын жүргізу кезінде өрт қауіпсіздігі шараларын қамтамасыз ету жауапкершілігі үй-жайлардағы немесе аумағында көрсетілген жұмыстар жүзеге асырылатын цехтардың басшыларына жүктеледі.
Цехтар мен басқа да өндірістік учаскелердің басшылары мен инженерлік-техникалық қызметкерлері өздері орындауға және қызметкерлердің бағынышты талаптарды қатаң сақтауын бақылауға міндетті.
Өндірістік жабдықтарды, қондырғыларды монтаждау мен жөндеуге, сондай-ақ өрт шығу мүмкіндігін болдырмайтын шаралар қолданбай от жұмыстарына тыйым салынады.
Цехтарды қайта құру және жабдықтарды өндірістік процесті тоқтатпай ауыстыру кезінде цех әкімшілігі осы кезеңге өрт қауіпсіздігін күшейту жоспарын әзірлеуге міндетті.
От жұмыстарын жүргізу үшін цехтың, зертхананың немесе өндірістік басқа учаскенің әкімшілігі арнайы жазбаша рұқсат береді, ол кәсіпорынның өрт күзетімен келісіледі.
Цех ғимаратының, үй-жайдың немесе қондырғының өрт қауіпсіздігіне жауапты лауазымды адам барлық өрт қаупі бар жұмыстарды орындаушылардың өрт қауіпсіздігі шаралары туралы нұсқау беруге және олар аяқталғаннан кейін 3-5 сағат ішінде оларды өткізу орнын мұқият тексеруді қамтамасыз етуге міндетті [16].
Қорытынды
Шарилемдеу станының бағыттаушы сызғышының құрылымын жаңғырту нәтижесінде шығарылатын өнімнің ақауын 6% - ға азайту және жөндеу уақыты және бағыттаушы сызғышты ауыстыру есебінен оның жылдық өнімділігі артты.
Негізгі стан жабдығы таңдап алынды және есептелген. Сонымен қатар экономикалық бөлім және еңбекті қорғау бойынша қажетті есептеулер келтірілген.
Конструкторлық бөлікте шар прокаттау орнағының технологиялық желісінің құрамы, Негізгі тораптар мен элементтердің есебі, диаметріне байланысты шарларды шы
