Укыгыз. Ятлагыз

БЕЗНЕћ ГАИЛђ

ђткђй, ђнкђй, мин, апай, ђби, бабай џђм бер песи.

Безнећ љйдђ без ќидђњ: безнећ песи — ќиденчесе.

Бергђ ашый, чђй эчђ, безнећлђ бергђ йоклый ул,

Хезмђте дђ бар: љйне тычкан явыздан саклый ул.

(Г.Тукай)

Коммуникатив биремнђр.

1. Спросите у Азата, есть ли у него бабушка.

— дедушка.

— старшая сестра.

— младшая сестра.

— старший брат.

— младший брат.

— родственники в деревне.

— родственники в городе.

2. Спросите у Азата, где работают его мама.

— его отец.

— старший брат.

— младший брат.

— старшая сестра.

— младшая сестра.

3. Узнайте у Азата, как зовут его маму.

— папу.

— бабушку.

— дедушку.

— старшего брата.

— младшего брата.

— старшую сестру.

— младшую сестру.

4. Спросите у Марата, с кем он ходил в кино.

— в театр.

— на базар.

— в магазин.

5. Спросите у Булата, на чем он ездил на работу.

— в деревню.

— в Москву.

— в Германию.

Дђрес бетте. Сау булыгыз.

ТУГЫЗЫНЧЫ ДӘРЕС

Исђнмесез! Хђерле кљн, дуслар!

I. 1. Ал	бери, купи
Бир	дай
Тњлђ	плати
њлчђ	взвесь
Акча	деньги
Тђћкђ / Сум	рубль

2.

а) — ђни, китап ал ђле.

— Ярый, кызым.

ђ) — Азат, билет алдыћмы?

— ђйе. Алдым.

б) — Кем сђгать алды?

— ђти алды.

в) — Марат, књзлек бир ђле.

— Хђзер, ђби.

г) — Гњзђл, бњген экзамен бирдећме?

— Бирдем.

д) — Кем ђнигђ тарак бирде?

— Апам.

е) — ђби, кассага акча тњлђ.

— Ярый. Хђзер. Ничђ сум?

— Ун мећ сум.

— Ярый, ярый.

ж) — ђни, китапка ничђ сум тњлђдећ?

— Алтмыш мећ.

— О-о-о!

— ђйе. Алтмыш.

ќ) — Кем акча тњлђде?

— ђлбђттђ, мин.

з) — Булат, бу китап ничђ тђћкђ?

— Биш мећ тђћкђ.

— ђ бу альбом ничђ сум?

— Ун мећ сум.

и) — Галия апа, бер кило конфет њлчђ ђле.

— Хђзер.

II. Аша	кушай, ешь
Эч	пей
Ит	мясо
Май	масло
Тоз	соль
Чђй	чай
Су	вода
Каймак	сметана

Икмђк —хлеб Књмђч — булка	Балык —рыба	Шикђр— сахар	Сљт —молоко

а) — Улым, кибеткђ бар ђле. Икмђк белђн сљт ал.

— Хђзер, ђни.

ђ) — Кызым, кибеткђ бар ђле. Май џђм каймак ал.

— Ярый, хђзер, ђни.

б) — Сездђ тоз бармы?

— Бар. Кирђкме?

— Кирђк, ике кило.

в) — ђбием, балык аша.

— Рђхмђт, кызым.

г) — Бабай, чђй эч.

— Хђзер, хђзер, улым.

д) — Марат, ит аша ђле.

— Рђхмђт.

е) — Алсу, сыр аша ђле.

— Юк, рђхмђт.

ж) — Апа, минераль су бармы?

— Бар. Нинди кирђк?

— "Нарзан" ничђ сум?

— 2500 сум.

ќ) — ђни, кая бардыћ?

— Кибеткђ.

— Кибеттђ нђрсђлђр бар?

— Ипи, књмђч, сљт, май, ит, балык, сыр, чђй, шикђр, тоз џђм минераль сулар бар.

— ђ син нђрсђлђр алдыћ?

— Мин каймак, сљт, катык џђм конфет алдым.

— ђ балык алдыћмы?

— Юк.

— Ничђ кило конфет алдыћ?

— Ярты кило.

— Ничђ сум?

— Егерме мећ сум.

з) — ђби, чђй эчтећме?

— Эчтем.

— Кем белђн?

— Апаћ белђн.

— Апам кайда?

— Кибеткђ китте.

— Кем белђн?

— Алсу џђм Марат белђн китте.

III. Пешер	вари, пеки, готовь
Яса	делай
Сал	положи, клади
Тђмле	вкусный
Тђмсез	невкусный
Баллы	сладкий
Тозлы	соленый
Ачы	горький
Аш	суп
Ботка	каша
Шулпа	бульон

а) — ђнием, аш пешер ђле.

— Юк,улым, ботка пешердем.

ђ) — Апам, салат яса ђле.

— Ярар, сећлем, ясыйм.

б) — Кызым, ашка тоз сал ђле.

— Салдым, ђби.

в) — ђбием, ботка тђмлеме?

— Бик тђмле, кызым.

— Ботканыћ тозы бармы?

— Бар.

г) — ђни, бњген нђрсђ пешердећ?

— Ит шулпасы.

— Шулаймыни?

— ђйе. Бик тђмле. Аша.

— Рђхмђт, ђнием.

д) — Апа, балык тозлымы?

— Бик тозлы.

— Тђмлеме?

— Ярыйсы.

е) — ђби, чђећ баллымы?

— Юк, баллы тњгел.

— Шикђр кирђкме?

— Бир.

ж) — Бу балык консервасы тђмлеме?

— Юк. Тђмсез.

IV. Без аша-ды-к	Мы ели
Сез аша-ды-гыз	Вы ели
Алар аша-ды-лар	Они ели
Без тњлђ-де-к	Мы заплатили
Сез тњлђ-де-гез	Вы заплатили
Алар тњлђ-де-лђр	Они заплатили
Без кайт-ты-к	Мы вернулись
Сез кайт-ты-гыз	Вы вернулись
Алар кайт-ты-лар	Они вернулись
Без эч-те-к	Мы пили
Сез эч-те-гез	Вы пили
Алар эч-те-лђр	Они пили

а) — Галия ханым, кичђ кибеткђ бардыгызмы?

— Бардык.

— Кем белђн бардыгыз?

— Алсу белђн.

— Нђрсђ алдыгыз?

— Ит, май, сыр, шикђр алдык.

— ђ балык алдыгызмы?

— ђйе. Балык та алдык.

ђ) — Азат абый, якшђмбедђ базарга бардыгызмы?

— Бардым.

— Авыл сљте џђм каймагы алдыгызмы?

— ђлбђттђ, алдым.

— Каймак ничђ сум?

— Ярты литры тугыз мећ сум.

— Шулаймыни?

— ђйе.

б) — Сез кичђ кая бардыгыз?

— Кафега бардык.

— Нђрсђлђр ашадыгыз?

— Балык шулпасы, ит белђн ботка.

— Нђрсђ эчтегез?

— Лимон белђн чђй.

— Кафеда яхшымы?

— Бик яхшы.

в) — Исђнмесез!

— Хђерле кљн.

— Сездђ кофе бармы?

— Юк. Чђй бар. Кирђкме?

— Кирђк. Ике стакан бирегез.

— Рђхим итегез.

— Ничђ сум кирђк?

— Бер мећ ике йљз.

— Рђхмђт Сезгђ.

— Сау булыгыз.

V.Аз	мало
Књп	много

1.Университетта студентлар књп.

Мђктђптђ укучылар књп.

Театрда урыннар књп.

Шђџђрдђ мђктђплђр књп.

Авылда кибетлђр аз.

Кафеда студентлар аз.

Сумкада китаплар аз.

Кибеттђ сђгатьлђр аз.

а) — Азат, бњген университетта студентлар књпме?

— ђйе. Књп.

ђ) — Бу мђктђптђ укучылар књпме?

— ђйе, бик књп. 2000 укучы.

б) — Кибеттђ китаплар књпме?

— ђйе.

в) — Базарда ит књпме?

— ђлбђттђ, бик књп.

г) — Сумкаћда китаплар бармы?

— Бар.

— Књпме?

— Књп.

д) — Авылыгызда кибетлђр књпме?

— Юк. Књп тњгел.

е) — Альбомнарыћ књпме?

— Юк. Аз.

ж) — Туганнарыгыз књпме?

— Књп тњгел. Аз.

ќ) — Бу мђктђптђ укучылар азмы?

— ђйе. Аз. 150 укучы.

з) — Бу группада студентлар азмы?

— Аз тњгел.

-рак/-рђк — аффиксы сравнительной степени прилагательных¦

Матуррак — красивее

Зуррак — больше

Кечкенђрђк — меньше

ќылырак — теплее

Салкынрак — холоднее

Тђмлерђк — вкуснее

Баллырак — слаще

Тозлырак — соленее

Теге — тот, та, то

Бу китап матур, ђ теге китап матуррак.

Бу кибет зур, ђ теге кибет зуррак.

Бу мђктђп кечкенђ, ђ теге мђктђп кечкенђрђк.

Ботка тђмле, ђ аш тђмлерђк.

Кофе баллы, ђ чђй баллырак.

Ит тозлы, ђ балык тозлырак.

а) — Азат, аш тђмлеме?

— Тђмле, лђкин кичђ тђмлерђк иде.

ђ) — Алмаз, бњген лекциядђ студентлар књпме?

— Књп. Лђкин кичђ књбрђк иде.

б) — Бњген кљн ќылымы?

— ќылы. Лђкин кичђ ќылырак иде.

в) — Октябрьдђ салкын идеме?

— ђйе. Лђкин хђзер салкынрак.

Сљйлђшђбез!

Кибеттђ.

а) — Исђнмесез!

— Исђнмесез!

— Гафу итегез, сездђ ит, балык, сљт, каймак, тоз, шикђр бармы?

— Бар, бар. Сезгђ нђрсђ кирђк?

— Ике кило ит, бер кило балык, љч пакет каймак, бер литр сљт бирегез ђле.

— Тоз да кирђкме?

— ђлбђттђ, кирђк.

— Ничђ пачка?

— љч. Шикђр дђ њлчђгез ђле.

— Бер киломы?

— ђйе. Бер кило кирђк.

— Рђхим итегез. ќитмеш биш мећ.

— Ярый, хђзер.

ђ) — Кичђ безгђ Галия апа белђн Азат абый килде.

— Авылданмы?

— ђйе. Авылдан.

— ђбиегез дђ килдеме?

— Юк.

— Нђрсђ пешердегез?

— ђни аш пешерде, ит пешерде.

— Салат ясадыгызмы?

— ђйе. Апам салат ясады.

— Нђрсђ белђн чђй эчтегез?

— Галия апа лимон белђн эчте, Азат абый конфет белђн эчте, ђ мин варенье белђн эчтем.

— ђниећ нђрсђ белђн эчте?

— ђ ђнием сљт белђн эчте. Сљт белђн тђмлерђк.

— Ничђдђ киттелђр?

— Кич белђн.

— Сђгать ничђдђ?

— Унда.

— Нђрсђ белђн киттелђр?

— Машина белђн.

— Шулаймыни?

— ђйе.

БИРЕМНђР

1. Тђрќемђ итегез:

Сљт		Књп
Акча		Тњлђ
Балык		Аша
Май		Тоз
Су		Яса
Ал		Аз
Пешер		Тђмле
Баллы		Тђћкђ
Аш		Ит
Ботка

2. Татарча языгыз:

Молоко		Каша
Масло		Много
Рыба		Суп
Вода		Мало
Кушай		Рубль
Плати		Булка
Соль		Чай
Вкусный		Бери
Сладкий

3. ќавап бирегез:

Кичђ син нђрсђ ашадыћ? ђби чђй эчтеме? ђни кибеттђ нђрсђ алды? ђни ничђ сум тњлђде? Сатучы ничђ кило ит њлчђде? Син балык алдыћмы?

Сез аш пешердегезме? Аш тђмлеме? Кофе баллымы? Чђй баллыракмы? Авылда кибетлђр књпме? Шђџђрдђ кибетлђр књбрђкме?

4. Мђкальлђрне тђрќемђ итегез џђм ятлагыз:

Аз кап — май кап.

Аз булсын, тђмле булсын.

Коммуникатив биремнђр.

1. Спросите, что вчера мама готовила.

2. Узнайте, сладкий ли чай.

3. Спросите, слаще ли кофе.

4. Спросите, что Галия ханум купила в магазине.

5. Спросите, сколько рублей она заплатила в кассу.

6. Спросите, много ли студентов в этой группе.

7. Спросите, больше ли в той группе студентов.

8. Спросите, много ли магазинов в этой деревне.

9. Поинтересуйтесь, где работает мама Альфии.

10.Поинтересуйтесь, с кем Азат ездил в Америку.

Дђрес бетте. Сау булыгыз.

УНЫНЧЫ ДђРЕС

Исђнмесез!

I. 1. Минем	мой; у меня
Айрат — минем дустым.	Минем бер дустым бар.
Галия — минем коллегам.	Минем коллегаларым књп.
Алмаз — минем танышым.	Минем Чаллыда танышым бар.
Гљлназ — минем сећелем.	Минем сећелем юк.
Айдар — минем абыем.	Минем ике абыем бар.
Камил — минем энем.	Минем кечкенђ энем юк.

а) — Минем бњген туган кљнем. Безгђ кил, Гљлназ.

— Ярый. Рђхмђт.

ђ) — Айрат, таныш бул, бу — минем ђнием. Исеме — Галия ханым.

— Мин бик шат, Галия ханым.

— Мин дђ.

б) — Таныш булыгыз, дуслар. Бу — минем абыем. Исеме — Ар тур.

— Без бик шат, Артур.

— Мин дђ.

в) — Сђгать ничђ, Камил?

— Минем сђгатем юк.

— Шулаймыни?

— ђйе.

г) — Минем концертка билетым юк. Кемдђ бар?

— Миндђ. Кирђкме?

— Кирђк.

— Ничђ сум?

— Егерме мећ.

— Мђ!

— Рђхмђт.

2. Синећ — твой, у тебя

а) — Синећ сђгатећ бармы, Камил?

— Бар.

— Сђгать ничђ, ђйт ђле!

— Сигезенче ярты.

ђ) — Синећ ђтиећ кайда эшли, Рљстђм?

— ђтием — инженер.

б) — Синећ абыећ бармы, Галия?

— Бар.

— Ул кайда эшли?

— Банкта.

— Кем ул?

— Экономист.

в) — Синећ Америкада дусларыћ бармы?

— Бар.

— Исемнђре ничек?

— Джон, Билл, Майкл.

— Алар кемнђр?

— Студентлар.

г) — Синећ стипендияћ ничђ сум, Артур?

— Стипендия књп тњгел, сиксђн мећ.

— Бик аз!

— Ярый инде.

д) — Минем абыем — шофер.

— Синећ абыећ кем?

— Минем абыем тљрек фирмасында эшли. Ул — программист.

— Яхшы.

е) — Синећ квартираћ Казандамы?

— Юк, районда.

— Квартираћ зурмы?

— Зур тњгел.

3. Аныћ — его,ее; у него,у нее

а) — Абыећ кайттымы, Рљстђм?

— Кайтты.

— Аныћ телефоны бармы?

— Бар.

— ђйт ђле.

— 76-32-94.

ђ) — Кадрия, синећ ђниећ исђн-саумы?

— Рђхмђт, исђн-сау.

— Аныћ апасы исђнме?

— Рђхмђт. Исђн-сау.

— ђниећ авылда яшиме?

— ђйе. Авылда.

б) — Камил, Рамил кайда?

— Ул эштђ.

— Аныћ телефоны бармы?

— Бар.

— Ничек?

— 32-17-43.

в) — Рљстђм, сђлам! Айрат бармы?

— Юк.

— Аныћ компьютеры бармы?

— Бар. Кирђкме?

— Кирђк.

г) — Артур, Камилнећ машинасы бармы?

— Бар.

— Нинди марка?

— "Волга".

— Аныћ машинасы матурмы?

— Бик матур.

— Мића хђзер машина кирђк. Камилгђ ђйт ђле.

— Ярый.

4. Безнећ — наш; у нас а) — Безнећ ђнинећ бњген туган кљне! — Кемнђр килђ? — Абыебыз килђ. Апабыз килђ. Энебез дђ килђ. Сећлебез дђ килђ. — Шђп! ђ) — Безнећ университетта спортзал бик зур. — Матурмы? — Ярый. б) — Безнећ абый иртђгђ Финляндиягђ китђ. — Кайчан? — "Татарстан" поезды белђн Мђскђњгђ китђ. Мђскђњдђн Хельсинкига да поезд белђн бара. — Синећ абыећ кем? — Абыем — артист. Ул татар театрында эшли. в) — Безнећ магазин матур! — Безнећ магазин кечкенђ. — Безнећ магазин зур!

5. Сезнећ — ваш, у вас а) — Сезнећ телефоныгыз бармы? — Безнећ телефон юк ђле. Безнећ ђнилђрнећ телефоны бар. — Ничек? — 32-47-85. ђ) — Камил, сезнећ машинагыз бармы? — Безнећ машина бар. — Машинагыз нинди? — "Жигули". б) — Камил, исђнмесез! — Сђлам, Гљлназ! — Хђллђрегез ничек? — ђйбђт. Сезнећ ничек? — Безнећ дђ хђллђр ярыйсы. в) — Артур, сезнећ шђџђр матурмы? — Бик матур. — ђ Казан матурмы? — Казан матуррак. г) — Айрат, сезнећ телефон ничек? — 36-51-98. — ђ сезнеке ничек? — Безнећ — 32-47-56.

6. Аларныћ — их; у них

а) — Безгђ кичђ Америкадан студентлар килде.

— Шулаймыни?! Аларныћ Казанда дуслары бармы?

— Бар.

ђ) — Таныш булыгыз! Бу Камил белђн Айрат. Бу — аларныћ ђнисе — Галия апа.

— Мин бик шат.

— Без дђ.

б) — Безгђ Италиядђн туристлар килде.

— Алар кемнђр?

— Бизнесменнар, адвокатлар, банкирлар...

— Аларныћ гиды бармы?

— Юк. Гид Казаннан була.

в) — Кызлар, таныш булыгыз. Бу — Артур, бу — Айрат. ђ бу — аларныћ укытучысы Рљстђм.

— Без бик шат.

— Без дђ.

II. Яме? — ладно?

а) — Улым, син магазинга бар, яме?

— Ярый, ђни.

ђ) — Кызым, син аш пешер, яме?

— Ярый, ђни.

б) — Рљстђм, син салат яса, яме?

— Ярар, ђни.

в) — Саша, син чђй яса, яме?

— Ярый, Галия апа.

III. 1. Мића —мне

а) — Гафу итегез, мића Айрат кирђк. Ул бармы?

— Бар. Рђхим итегез.

— Рђхмђт.

— Айрат, Рљстђм авылдан килдеме?

— Килде.

— Ярый. Рђхмђт.

б) — Дуслар, мића хат килде. Мђскђњдђн. Мин хђзер — кандидат.

— О-о-о! Шђп!

в) — Мића ике кило май, бер кило шикђр њлчђгез ђле.

— Ярый.

— Рђхмђт.

г) — Мића бер књмђч бирегез ђле.

— Ярый.

— Рђхмђт. Ничђ сум?

— Ике мећ дњрт йљз сум.

д) — Мића ике батарея кирђк. Бирегез ђле.

— Рђхим итегез.

— Рђхмђт.

2. Сића — тебе

а) — Камил, сића акча кирђкме?

— Кирђк.

— Књпме?

— 200 мећ сум.

ђ) — Рљстђм, сића костюм кирђкме?

— Кирђк. Кайда бар?

— Магазинда?

— Кайда?

— Универмагта.

б) — Галия, сића фотоаппарат кирђкме?

— Юк кирђк тњгел. Рђхмђт. Акчам юк.

в) — Айрат, кичђ сића Камил килде.

— Нђрсђ бар?

— Берни юк. Камил сића китап бирде.

— Рђхмђт. Бик яхшы китап!

г) — Саша, сића газета бирделђр.

— Кем бирде?

— Рљстђм.

— Яхшы.

3. Аћа — ему, ей

а) — Дуслар! Таныш булыгыз! Бу — Дороти. Ул Германиядђн, Берлиннан. Аћа егерме бер яшь.

— Мин бик шат.

— Без дђ.

ђ) — Сића ничђ яшь, Алмаз?

— Мића егерме яшь. ђ сића?

— Мића унсигез яшь.

— Син миннђн кечкенђрђк.

— ђ син миннђн зуррак.

б) — Сића теге китап кирђкме?

— Мићамы?

— ђйе, сића.

— Кирђк. Бир ђле.

— Мђ.

в) — Камил, син Коляларга бардыћмы?

— Бардым.

-

г) — Алсу, сића сумка кирђкме?

— Мића кирђк тњгел, аћа кирђк.

— Кемгђ?

— Гљлназга.

4. Безгђ — нам, к нам

а) — Кызлар, сезгђ нђрсђлђр кирђк?

— Безгђ кљзге кирђк.

— Безгђ тарак кирђк.

— Безгђ сумка кирђк.

— Безгђ альбом кирђк.

— Безгђ китап кирђк.

ђ) — Дуслар, безгђ Англиядђн бер ђфђнде килде.

— Кем ул?

— Ул — лингвист.

— Аныћ исеме ничек?

— Джон Смит.

— Аћа ничђ яшь?

— 47 яшь.

— Аныћ Казанда дуслары књпме?

— Књп тњгел, лђкин бар.

— Ул ничђ кљнгђ килде?

— Бер айга.

— Бик яхшы.

б) — Улым, авылдан туганнар килде. Кибеткђ бар ђле.

— Безгђ магазиннан нђрсђлђр кирђк, ђни?

— Безгђ, улым, балык, сыр, конфет, торт кирђк. Бар ђле, улым.

— Хђзер, ђни.

— Ай, рђхмђт, улым.

5. Сезгђ — вам, к вам

а) — Сезгђ акча кирђкме?

— ђлбђттђ.

ђ) — Сезгђ бњген кем килде?

— Авылдан бабай килде.

б) — Алло, Сезгђ кем кирђк?

— Мића профессор Закиров кирђк.

— Ул хђзер юк ђле. Директорга китте.

— Гафу итегез!

— Берни тњгел!

в) — Сезгђ премия бирделђрме?

— ђйе. ђ сезгђ?

— Безгђ — юк...

г) — Сезгђ ђниегез нђрсђ пешерде?

— Ит, ботка, шулпа пешерде. Салат та ясады.

— Яхшы!

6. Аларга — им, к ним

а) — Галия ханым, бу журналистлар — безгђ.

— Аларга кем кирђк?

— Директор кирђк.

— Директор юк ђле. Ул Министрлар Кабинетында.

— Сђгать ничђдђ китте?

— Сђгать унда.

— Гафу итегез.

ђ) — Бњген ђти белђн ђнинећ юбилее.

— Нђрсђ алдыгыз?

— Сервиз.

— Ничђ сумга?

— Дњрт йљз илле мећ сумга.

— Бик яхшы.

б) — Апалар Казандамы, Рљстђм?

— ђйе. Аларга бер абый килде. Ул — ђтинећ дусты. Авылдан.

— Шулаймыни?

— ђйе.

7. Кеше — человек

а) — Бу кеше кем, Рљстђм?

— Ул инженер-программист.

— Кайда эшли?

— Институтта.

— Ул безгђ бик кирђк. Аныћ телефоны бармы?

— Бар.

ђ) — Теге кеше кайдан?

— Ул — Англиядђн.

— Ул Казанда нђрсђ эшли?

— Ул конференциягђ килде.

— Университеткамы?

— ђйе.

б) — Марат, бу нинди кешелђр?

— Бу — алман студентлары.

— Алар кайдан?

— Гиссеннан.

— Алар књпме?

— Књп тњгел, тугыз кеше.

— Ничђ айга килделђр?

— Бер айга.

Сљйлђшђбез!

а) — Хђерле кљн, Азат ђфђнде!

— Исђнмесез, Марат ђфђнде!

— Хђллђрегез ничек?

— Бик яхшы. Рђхмђт.

— Азат ђфђнде, Сез кичђ театрга бардыгызмы?

— ђйе. Бардык.

— Кем белђн?

— Улым џђм кызым белђн.

— Сезнећ урыннар ничђнче рђттђ иде?

— Сигезенче рђттђ.

— О-о-о! Яхшы.

ђ) — Алсу, сђлам!

— Cђлам, Камил!

— Алсу, сића бу китап кирђкме?

— Бик кирђк! Ул китап кайда бар?

— Кибеттђ.

— Ничђ сумга алдыћ?

— Унбиш мећгђ.

— Камил, мића да ал ђле, яме.

— Ярый, Алсу.

— Рђхмђт. Сау бул!

— Сау бул!

б) — Гљлназ, синећ апаћ бармы?

— Бар.

— Аћа ничђ яшь?

— Егерме сигез.

— Аныћ исеме ничек?

— Гљлнара.

— Ул эшлиме?

— ђйе, эшли.

— Кайда?

— Университетта.

— Ул — укытучымы?

— ђйе.

— Яхшы.

БИРЕМНӘР

1. Тђрќемђ итегез:

мића		безгђ
аћа		синећ
кеше		яме
эшли		аларныћ
сезгђ		сезнећ
минем		сића
аныћ		аларга

2. Татарча языгыз:

мой		тебе
твой		ко мне
у меня		к тебе
у тебя		ему
его		ей
наш		к нему
у него		к ней
у нас		нам
у вас		вам
их		к нам
ваш		к вам
у них		им
ладно?		к ним
мне		человек

3. ќавап бирегез:

— Синећ исемећ ничек?

— Синећ дустыћ бармы?

— Аныћ исеме ничек?

— Аныћ дусты Казаннанмы?

— Минем костюмым матурмы?

— Аныћ телефоны бармы?

— Безнећ шђџђр матурмы?

— Сезнећ авылыгыз кечкенђме?

— Аларныћ машинасы бармы?

— Аларныћ бабайлары кайда?

— Мића телеграмма юкмы?

— Сића сђгать кирђкме?

— Сића чђй кирђк тњгелме?

— Аћа ничђ яшь?

— Безгђ бњген кем килде?

— Сезгђ акча кирђкме?

— Сезгђ кичђ кем килде?

— Аларга дуслары килдеме?

— Бу кеше кем?

— Теге кеше кайдан?

— Бу нинди кешелђр?

4. Мђкальлђрне тђрќемђ итегез:

Бер гњзђл эш мећ гњзђл сњздђн яхшырак.

Кайда яхшы эш, шунда яхшы исем.

Бер сњз аз, ике сњз књп.

Коммуникатив биремнђр.

1. Спросите Антона, есть ли у Азата сестра.

2. Спросите Антона, есть ли у Рустама старший брат.

3. Спросите Антона, есть ли у Булата машина.

4. Спросите Антона, есть ли у них родственники в деревне.

5. Спросите Антона, есть ли у Алмаза компьютер.

6. Спросите Антона, есть ли у Айрата телефон.

7. Спросите у Артура, сколько ему лет.

8. Спросите у Айрата, сколько лет его другу Рустему.

9. Спросите брата, кто к нам приходил утром.

10. Спросите Камиля, кто пришел к нему.

11. Спросите у Артура и Алмаза, кто пришел к ним.

12. Расскажите о себе по данному образцу:

Мин — Фђридђ Закирова. Мића 20 яшь. Мин банкта эшлим. ђнием — укытучы, ђтием — табиб. Алар авылда. Апам бар. Аныћ исеме — Гљлназ. Абыем бар. Аныћ исеме — Алмаз. Ике энем бар. Алар — укучылар. Безнећ ђби џђм бабай бар. Алар да авылда.

СИН КАЙДА ИДЕҢ?

НӘБИ ДӘҮЛИ шигыре РӨСТӘМ ЯХИН кље

Син кайда идећ,

Кайларда йљрдећ,

Ничек мин сине,

Књрмђдем икђн?

Син торган йортны,

Синећ урамны

Ничек кенђ мин

Белмђдем икђн?

Дљньялар гиздем,

Зур юллар кичтем,

Чакырды мине

Синећ књзлђрећ.

Синећ исемећне

Мин белми идем;

Сине сагындым,

Сине эзлђдем.

Тик сића гына

ќырлармын диеп,

Мин йљрђгемдђ

Бер ќыр йљреттем.

Бер кљнне ђле

Очрарсыћ диеп,

Иртђ дђ кичен

Мин сине кљттем.

Бњген син минем

Каршыма килдећ,

“Мин дђ бит сине

Эзлђдем, — дидећ. —

Мин дђ бит сине

Сагындым”, — дидећ.

Кайларда йљрдећ,

Син кайда идећ?

Дђрес бетте. Сау булыгыз!

УНБЕРЕНЧЕ ДђРЕС

Исђнмесез!

I. Повторяем категорическое прошедшее время глаголов и склонение местоимений.

а) — Булат, син кичђ кая бардыћ?

— Концертка.

— Нинди концертка?

— Джазга.

— О-о-о!

ђ) — Алмаз, кичђ сезгђ кем килде?

— Кичђ безгђ ђбием килде.

— Синећ ђбигђ ничђ яшь?

— ќитмеш биш.

— Ул нђрсђ белђн килде?

— Поезд белђн.

II. ¦

Настоящее время глагола образуется добавлением к корню и основе аффиксов -а/-ђ, -ый/-и.

Единственное число

Мин бар-а-м	Я иду (еду)
Син бар-а-сыћ	Ты идешь (едешь)
Ул бар-а	Он (она) идет (едет)

1. Мин театрга барам.

Мин Уфага барам.

Мин авылга барам.

Мин кибеткђ барам.

Мин Актанышка барам.

Мин Австриягђ барам.

Мин ђбилђргђ барам.

Мин туганнарга барам.

Мин Маратларга барам.

2. а) — Син кая барасыћ?

— Мин музейга барам.

ђ) — Син кая барасыћ?

— Мин Уфага барам.

б) — Син кая барасыћ?

— Мин Америкага барам.

в) — Син кая барасыћ?

— Мин апаларга барам.

г) — Син кая барасыћ?

— Мин аларга барам.

3. — Ул бњген кая бара?

Ул бњген концертка бара.

Ул бњген табибка бара.

Ул бњген базарга бара.

Ул бњген магазинга бара.

Ул бњген кафега бара.

Ул бњген Мђскђњгђ бара.

Ул бњген авылга бара.

Ул бњген ђнилђргђ бара.

Ул бњген туганнарга бара.

Ул бњген Азатларга бара.

Диалоглар

а) — Син бњген кая барасыћ?

— Апаларга барам.

— Кайчан?

— Кич белђн.

— Кем белђн?

— Абыем белђн.

ђ) — Мин бњген дачага барам. Син барасыћмы?

— Барам.

— Машинаћ бармы?

— Бар.

— Урын бармы?

— Бар. Ике урын.

— Ярый. Рђхмђт. Барам.

III. Мин кил-ђ-м	Я прихожу, приезжаю
Син кил-ђ-сећ	Ты приходишь, приезжаешь
Ул кил-ђ	Он (она) приходит, приезжает

1. Мин сезгђ килђм.

Мин апаларга килђм.

Мин Азатка килђм.

Мин шђџђргђ килђм.

Мин аларга килђм.

Мин сића килђм.

а) — Син ничђдђ килђсећ?

— Мин икедђ килђм.

ђ) — Син љчтђ килђсећме?

— Юк, дњрттђ.

б) — Син Камил белђн килђсећме?

— Юк, Саша белђн.

— Син машина белђн килђсећме?

— Юк, автобус белђн.

в) — Син бњген килђсећме?

— Юк, иртђгђ.

2. — Ул сезгђ кайчан килђ?

Ул иртђгђ килђ.

Ул бњген килђ.

Ул кич белђн килђ.

Ул якшђмбедђ килђ.

Ул апрельдђ килђ.

IV.Укы	читай; учись
Мин укыйм	Я читаю (учусь)
Син укыйсыћ	Ты читаешь (учишься)
Ул укый	Он (она) читает (учится)

а) — Син кайда укыйсыћ?

— Мин университетта укыйм.

ђ) — Син кайда укыйсыћ?

— Мин мђктђптђ укыйм.

б) — Марат нђрсђ укый?

— Ул газета укый.

в) — ђби нђрсђ укый?

— Ул журнал укый.

V. Эшлђ — работай, делай
Мин эшлим	Я работаю, делаю
Син эшлисећ	Ты работаешь, делаешь
Ул эшли	Он (она) работает, делает

а) — Син кайда эшлисећ?

— Магазинда.

ђ) — Син кайда эшлисећ?

— Тљзелештђ.

б) — Ул кайда эшли?

— Ул фирмада эшли.

в) — Марат кайда эшли?

— Лицейда.

г) — Алсу кайда эшли?

— Кибеттђ.

VI. Бул — будь

а) — Марат, бњген сђгать икедђ университетта бул, яме!

— Ярар.

ђ) — Гљлназ, сђгать тугызынчы яртыда вокзалда бул,яме!

— Тугыздамы?

— Юк, тугызынчы яртыда.

— Яхшы.

1. Мин бул-а-м	Я бываю
Син бул-а-сыћ	Ты бываешь
Ул бул-а	Он бывает

а) — Син бњген сђгать биштђ институтта буласыћмы?

— ђйе, булам.

ђ) — Профессор Закиров бњген буламы?

— Була.

б) — Мин кич белђн ђбилђрдђ булам. Син буласыћмы?

— Сђгать ничђдђ?

— Алтыда.

— Мин ќидедђ килђм.

2. Мин булдым Без булдык

Син булдыћ Сез булдыгыз

Ул булды Алар булдылар

а) — Галия ханым, сез кичђ кая булдыгыз?

— Конференциядђ.

— Казандамы?

— Юк, Чабаксарда.

ђ) — Артур, син кичђ лекциядђ булдыћмы?

— ђлбђттђ.

— Азат та булдымы?

— ђйе, ул да булды.

б) — Якшђмбедђ мин дачада булдым.

— Кем белђн?

— Дусларым белђн.

— Яхшы булдымы?

— Бик яхшы булды. Кљн ќылы, матур иде.

VII. 1. Миннђн — от меня

а) — Алло, Алсу, бу синме?

— ђйе, бу мин.

— Бу — Гљлназ.Миннђн посылка килдеме?

— ђйе, алдым. Зур рђхмђт.

ђ) — Хђерле кљн, Галия ханым. Сез миннђн телеграмма алдыгызмы?

— ђйе, иртђ белђн алдым, рђхмђт.

— Галия ханым, минем поезд сђгать ќидедђ Казанга килђ.

— Ярар, ярар, Марат.

2. Синнђн — от тебя

а) — Алло, бу Маратмы?

— ђйе бу мин.

— Бу — Алсу. Марат, нихђл?

— Ярыйсы.

— Марат, Артур синнђн киттеме ђле?

— ђйе. Сђгать биштђ китте.

— Ярый, рђхмђт.

ђ) — ђби, без синнђн открытка алдык.

— Бњгенме?

— ђйе. Рђхмђт сића.

— Исђн-сау булыгыз!

3. Аннан (аћардан) — от него (от нее)

— ђлфия, Кадрия Казанга килдеме ђле?

— Юк.

— Мића аннан телеграмма бар.

— Кайчан килђ?

— Бњген, кич белђн.

Сљйлђшђбез!

а) — Сез танышлармы?

— ђйе. Без — танышлар.

— ђлфия, син университетта укыйсыћмы?

— Юк, мин эшлим.

— Кайда?

— Лицейда. Мин — укытучы. ђ син?

— Мин — студент. Мин академиядђ укыйм.

ђ) — Камил, син Мђскђњгђ барасыћмы?

— Барам.

— Кайчан? Июньдђме?

— ђйе.

— Кем белђн барасыћ?

— Бер дустым белђн.

— Аныћ исеме ничек?

— Саша.

— Поезд белђн барасыћмы?

— Юк, самолет белђн.

— Ярый, исђн-сау булыгыз!

б) — Бњген апамныћ туган кљне. Син дђ кил, Камил!

— Ярый. Рђхмђт. Кемнђр килђ?

— Зур абый килђ, кечкенђ апа килђ. Сећлебез Гљлназ килђ. Энебез дђ килђ.

— Рљстђмме?

— ђйе.

— О, кеше књп була!

— Син дђ кил!

— Рђхмђт. Мин килђм.

в) — Наташа, бњген безгђ кил. ђниемнећ туган кљне.

— Рђхмђт.

— Кил ђле, Наташа, яме! ђни тђмле ашлар пешерде. Тђмле шулпа, ит, торт пешерде, тозлы балык бар. ђни тђмле салат ясый.

— Рђхмђт, Алсу. Мин килђм.

— Ярый.

БИРЕМНђР

1. Тђрќемђ итегез:

укы		аннан
барам		бездђн
килђсећ		аћарда
булам		бездђ
булды		сездђн
миндђ		аћардан
синнђн		миннђн
анда

2. Татарча языгыз:

читай		учусь
читаю		приходит
учись		идешь

3. ќавап бирегез:

— Мин бњген театрга бараммы?

— Син базарга иртђ белђн барасыћмы?

— Ул иртђгђ кая бара?

— Джон Казанга кайчан килђ?

— Марат кайда укый?

— ђби нђрсђ укый?

— Галия апа кайда эшли?

— Ул сезгђ кайчан килђ?

— Син безгђ килђсећме?

— Бњген аш пешердећме?

— Иртђгђ шулпа пешерђсећме?

—Бњген ипи алдыћмы?

—Кибеттђ конфетка ничђ сум акча тњлђдећ?

—Кибеттђ сљт, каймак бармы?

—Ашыгыз тозлымы?

—Кофегыз баллымы?

—Бу балык тозлыракмы?

—Кибеттђ књмђч бармы?

—Базарда ит књпме?

—Классыгызда ничђ укучы бар?

—Казанда ничђ кеше яши?

Коммуникатив биремнђр.

1. Спросите у Азата, куда он сейчас идет.

2. Спросите у Гузель, куда Алсу идет вечером.

3. Узнайте, где работает мама Галии.

4. Узнайте, куда уехал брат Азата.

5. Узнайте, когда приехал отец Кадрии из Москвы.

Дђрес бетте. Сау булыгыз.

УНИКЕНЧЕ ДђРЕС

Исђнмесез! Хђерле кљн!

Наш урок — о знании языков, о татарском языке.

I. Татарча

по-татарски

Русчапо-русски Инглизчђ по-английски Французча по-французски Немецчђ(алманча)по-немецки Тљрекчђ по-турецки Кытайчапо-китайски Японча по-японски Марича по-марийски Удмуртча по-удмуртски Башкортча по-башкирски Казахчапо-казахски

Бу китап татарча.

Бу журнал инглизчђ.

Бу газет русча.

Бу кассета тљрекчђ.

а) — Сездђ немецчђ китаплар бармы?

— Бар.Рђхим итегез.

ђ) — Бу китап тљрекчђме?

— Юк,башкортча.

б) — Бу киоскта инглизчђ видеокассеталар бармы?

— Бар. Књп.

II. Бел	знай
Сљйлђ	говори
Сљйлђш	разговаривай
ђйт	скажи
љйрђн	изучай, научись
Тыћла	слушай
Аћла	понимай
Яз	пиши
Сора	спрашивай, спроси
Бераз	немного
Дљрес	правильно; правильный

Образец арабского письма, которым татары пользовались в течение тысячи лет.

III. Мин бел-ђ-м	Я знаю
Син бел-ђ-сећ	Ты знаешь
Ул бел-ђ	Он знает
Мин ђйт-ђ-м	Я говорю
Син ђйт-ђ-сећ	Ты говоришь
Ул ђйт-ђ	Он говорит
Без бел-ђ-без	Мы знаем
Сез бел-ђ-сез	Вы знаете
Алар бел-ђ-лђр	Они знают
Без ђйт-ђ-без	Мы говорим
Сез ђйт-ђ-сез	Вы говорите
Алар ђйт-ђ-лђр	Они говорят

а) — Син татарча белђсећме?

— ђйе, бераз белђм.

ђ) — Сез русча белђсезме?

— ђлбђттђ, белђм.

б) — Марат, син кытайча белђсећме?

— Юк.

в) — Галия ханым, Сез японча белђсезме?

— Белмим.

г) — Студентлар инглизчђ белђлђрме?

— Бик яхшы белђлђр.

д) — Камил белђн Айрат башкортча белђлђрме?

— ђйе.

е) — "ђни" русча ничек була? ђйт ђле.

— ђлбђттђ, "мама".

— Дљрес.

ж) — Бу китап татарчамы?

— ђйе. Татарча.

ќ) — Бу журнал французчамы?

— Юк. Немецчђ.

з) — Мин дљрес ђйтђмме?

— Дљрес.

и) — Син ничек ђйтђсећ?

— Дљрес ђйтђм.

к) — Марат рђхмђт ђйттеме?

— ђйтте.

л) — Без дљрес ђйтђбезме?

— Бик дљрес ђйтђсез.

м) — Кызлар сезгђ ђйтђлђрме?

— Юк, безгђ тњгел.

Когда корень или основа глагола оканчивается на -а/-ђ, эти звуки в настоящем времени переходят на -ый/-и

IV. Мин сљйл(ђ)-и-м	Я говорю
Син сљйл(ђ)-и-сећ	Ты говоришь
Ул сљйл(ђ)-и	Он говорит
Без сљйл(ђ)-и-без	Мы говорим
Сез сљйл(ђ)-и-сез	Вы говорите
Алар сљйл(ђ)-и-лђр	Они говорят
Мин сљйлђш-ђ-м	Я разговариваю
Син сљйлђш-ђ-сећ	Ты разговариваешь
Ул сљйлђш-ђ	Он разговаривает
Без сљйлђшђбез	Мы разговариваем
Сез сљйлђшђсез	Вы разговариваете
Алар сљйлђшђлђр	Они разговаривают

а) — Иртђгђ семинарда кем сљйли?

— Мин сљйлим.

— Мин сљйлимме?

— Ярый, син дђ сљйлђ.

ђ) — Син бик матур сљйлисећ.

— Рђхмђт.

б) — Сез бик яхшы сљйлисез.

— Рђхмђт.

в) — Без кемгђ сљйлибез? Сезгђме?

— ђйе, безгђ.

г) — Алар телевизордан бњген сљйлилђрме?

— Юк, иртђгђ.

д) — Син татарча сљйлђшђсећме?

— ђйе. Сљйлђшђм.

е) — Саша немецчђ сљйлђшђме?

— Бераз сљйлђшђ.

ж) — Коля инглизчђ сљйлђшђме?

— Яхшы сљйлђшђ.

ќ) — Кызлар нинди телдђ сљйлђшђлђр?

— Японча сљйлђшђлђр.

V. Мин татарча љйрђн-ђ-м

Син русча љйрђн-ђ-сећ.

Ул инглизчђ љйрђн-ђ.

Без японча љйрђн-ђ-без.

Сез алманча љйрђн-ђ-сез.

Алар французча љйрђн-ђ-лђр.

а) — Син татарча белђсећме?

— Юк, лђкин љйрђнђм.

ђ) — Саша инглизчђ љйрђнђме?

— Юк, ул инглизчђ яхшы белђ.

б) — Наташа, син французча љйрђнђсећме?

— Юк, мин немецчђ љйрђнђм.

в) — Кызлар, сез тљрекчђ белђсезме?

— ђйе, бераз белђбез џђм љйрђнђбез.

г) — Теге абыйлар японча белђлђрме?

— Хђзер љйрђнђлђр.

VI. Мин аћл(а)-ый-м	Я понимаю
Син аћл(а)-ый-сыћ	Ты понимаешь
Ул аћл(а)-ый	Он понимает
Без аћл(а)-ый-быз	Мы понимаем
Сез аћл(а)-ый-сыз	Вы понимаете
Алар аћл(а)-ый-лар	Они понимают

а) — Син татарча аћлыйсыћмы?

— Бик яхшы аћлыйм.

ђ) — Гариф ђфђнде, Сез инглизчђ аћлыйсызмы?

— Бераз аћлыйм.

б) — Кызлар кытайча аћлыйлармы?

— Аћлыйлар. Алар кытай теле љйрђнђлђр.

в) — Студентларыгыз тљрекчђ аћлыйлармы?

— Яхшы аћлыйлар џђм яхшы сљйлђшђлђр.

— О-о-о!

VII. Мин тыћл(а)-ый-м	Я слушаю
Син тыћл(а)-ый-сыћ	Ты слушаешь
Ул тыћл(а)-ый	Он слушает
Без тыћл(а)-ый-быз	Мы слушаем
Сез тыћл(а)-ый-сыз	Вы слушаете
Алар тыћл(а)-ый-лар	Они слушают

Мин музыка тыћлыйм.

Ул татарча музыка тыћлый.

Син опера тыћлыйсыћ.

Без оперетта тыћлыйбыз.

Сез романс тыћлыйсыз.

Алар ария тыћлыйлар.

а) — Артур, син нђрсђ тыћлыйсыћ?

— Радио тыћлыйм.

ђ) — Коля нђрсђ тыћлый?

— "Бим Радио" тыћлый.

б) — Галия ханым нђрсђ тыћлый?

— "Курай" радиосы тыћлый.

в) — Кызлар нђрсђ тыћлыйлар?

— Романс тыћлыйлар.

— Азат ђфђнде, сез нђрсђ тыћлыйсыз?

— "Азатлык" радиосы.

Сљйлђшђбез!

а) — Артур, син кайда укыйсыћ?

— Университетта укыйм.

— Ничђнче курста?

— љченче курста.

— Нинди факультетта?

— Юридик факультетта.

— Нинди теллђр љйрђнђсећ?

— Рус теле, татар теле џђм инглиз теле.

— Яхшы белђсећме?

— Уртача белђм. Русча бик яхшы сљйлђшђм. Инглизчђ дђ ярыйсы. Татарча начаррак белђм.

— Татар теле укытучысы кем?

— Клара ханым.

— Ул доцентмы?

— Юк, ассистент. Лђкин ул бик яхшы укытучы.

ђ) — Исђнмесез! Бу татар теле кафедрасымы?

— ђйе. Рђхим итегез. Сез кем буласыз?

— Мин Агнесса Кефели. Мин Америкадан. Мин Аризонада, университетта эшлим.

— Рђхим итегез! Без бик шат. Таныш булыгыз! Мин — доцент Алсу Кђримова, бу ассистент Гљлназ туташ Галиева, бу — ассистент Кадрия ханым, ђ бу лаборантыбыз — Гњзђл ханым.

— Мин бик шат!

— Сез татарча сљйлђшђсез...

— Мин — ярты тљрек, ярты француз. Мин теллђр љйрђнђм.

— Сез нинди теллђр белђсез?

— Мин французча, инглизчђ, тљрекчђ, русча белђм.

— Татарча кайда љйрђндегез?

— ђтиемнђн бераз љйрђндем. Китаплардан љйрђндем.

— Бик яхшы!

— Сез татар теле укытучысымы?

— Хђзер — ђйе. Унике укучым бар. Алар инженерлар, архи-текторлар, программистлар, композиторлар... Татар теле љйрђнђлђр.

— О-о-о! Яхшы!

VIII. Хат	письмо
Мђкалђ	статья
Яз; язучы	пиши; писатель

Мин яз-а-м	Я пишу	Без яз-а-быз	Мы пишем
Син яз-а-сыћ	Ты пишешь	Сез яз-а-быз	Вы пишете
Ул яз-а	Он пишет	Алар яз-а-лар	Они пишут

Мин хат язам.

Син роман язасыћ.

Ул лекция яза.

Без китап язабыз.

Сез мђкалђ язасыз.

Алар музыка язалар.

а) — Артур, нђрсђ язасыћ?

— Хат язам.

— Кемгђ?

— ђбигђ.

— ђбиећ кайда?

— Уфада.

ђ) — Айрат, син нђрсђ язасыћ?

— Мђкалђ язам.

— Нинди мђкалђ?

— Газетага.

— Нинди газетага?

— "Сабантуйга"га.

б) — Галия ханым, исђнмесез! Хђллђрегез ничек?

— Яхшы.

— Нђрсђ эшлисез?

— Лекция язам.

— Студентларгамы?

— ђйе. Иртђгђ лекция.

— Яхшы.

в) — Алсу, ђбигђ хат кайчан язасыћ?

— Иртђгђ, ђнием.

— Бездђн сђлам ђйт.

— Ярый. ђйтђм.

г) — Бу язучы нђрсђ яза?

— Ул роман яза.

— Шулаймыни?

— ђйе.

— Яхшы язамы?

— Бик яхшы.

IХ. Мин сор(а)-ый-м	Я спрашиваю
Син сор(а)-ый-сыћ	Ты спрашиваешь
Ул сор(а)-ый	Он спрашивает
Без сор(а)-ый-быз	Мы спрашиваем
Сез сор(а)-ый-сыз	Вы спрашиваете
Алар сор(а)-ый-лар	Они спрашивают

Мин акча сорыйм.

Син китап сорыйсыћ.

Ул альбом сорый.

Без сђгать сорыйбыз.

Сез машина сорыйсыз.

Алар билет сорыйлар.

а) — Азат, бу ападан сора ђле, ул кайдан?

— Юк, кирђк тњгел, ярамый.

— Ярый, сора ђле.

— Апа, Сез кайдан?

— Мин Казахстаннан.

— ђ Сез казахча белђсезме?

— Бераз белђм.

— Хђзер Сез кая барасыз?

— Мин авылга кайтам.

— Авылда кемнђрегез бар?

— Туганнарыбыз.

ђ) — Сђгать ничђ, Камил?

— Мин белмим. Мараттан сора!

— Марат, сђгать ничђ?

— Мин белмим, Рљстђмнђн сора!

— Рљстђм, сђгать ничђ?

— Мин белмим, сђгатем юк!

— Уф-ф!

б) — Алсу, бњген укытучы синнђн сорадымы?

— Сорады.

— Иртђгђ дђ сорыймы?

— Белмим.

в) — Азат, бу матур кыздан сора ђле, исеме ничек?

— Хђзер сорыйм. Туташ, исемегез ничек?

— ђ сезнећ исемегез ничек?

— Мин — Азат. ђ бу Марат.

— Минем исемем юк. Сау булыгыз!

— Эх!

Х. бит — ведь, же

инде — пожалуйста; уже

а) — Кызлар, поезд килде бит!

— Шулаймыни? Киттек!

ђ) — Алмаз, ђни ђйтте бит, кибеткђ бар!

— Хђзер! Хђзер! Киттем!

б) — Сезгђ ђйттем бит, директор юк.

— Ул кайчан килђ?

— Белмим.

в) — ђлфия, син миннђн китап алдыћ бит?

— ђйе.

— Мића бир ђле.

— Ярый. Хђзер.

г) — Улым, газета бир инде.

— Хђзер, ђби.

д) — Улым, укы инде!

— Ярый инде, бабай, укыйм бит.

е) — Кызым, аша инде, тђмле бит.

— ђни, ашыйм бит инде.

ж) — Азат, иртђрђк кайт инде. Театрга барабыз бит.

— Кайтам инде, ђнисе, хђзер кайтам.

-ны/-не — аффикс винительного падежа ¦

ђни — ђнине (маму)

ђти — ђтине (папу)

ђби — ђбине (бабушку)

Бабай — бабайны (дедушку)

Кыз — кызны (девушку, девочку)

Абый — абыйны (старшего брата, дядю)

Энем — энемне (моего младшего брата)

Сећелем — сећелемне (мою младшую сестру)

Китап — китапны (книгу)

Казан — Казанны (Казань)

Татарстан — Татарстанны (Татарстан)

Аш — ашны (суп)

Сљт — сљтне (молоко)

Ит — итне (мясо)

Тоз — тозны (соль)

Ярат — люби

Мин ярат-а-м Без ярат-а-быз

Син ярат-а-сыћ Сез ярат-а-сыз

Ул ярат-а Алар ярат-а-лар

а) — Азат, син Коляны белђсећме?

— Бик яхшы белђм.

ђ) — Коля, син Азатны белђсећме?

— Бераз белђм.

б) — Азатны кем белђ?

— Азатны без яхшы белђбез.

в) — Син Казанны яратасыћмы?

— ђлбђттђ.

г) — Син нинди шђџђрлђрне яратасыћ?

— Казанны яратам, Петербургны яратам, Хельсинкины яратам.

д) — Камил, нинди язучыларны яратасыћ?

— Мин Тукайны яратам. Пушкинны яратам. Азиз Несинны яратам.

— ђ ќђлилне яратасыћмы?

— ђйе. ќђлилне дђ яратам. ђ син?

— Мин Сергей Есенинны яратам. Зљлфђтне яратам.

— Аларныћ китаплары синдђ бармы?

— Бар. Књп.

— Яхшы.

е) — Сез Казаннанмы?

— ђйе.

— ђти-ђниегез исђн-саулармы?

— Рђхмђт. Исђн-саулар.

ж) — ђбиећ бармы, Илдус?

— Бар.

— ђбиећне яратасыћмы?

— Яратам. ђбием бик яхшы. Ул да мине ярата.

ХI. Мине	меня
Сине	тебя
Аны	его, ее
Безне	нас
Сезне	вас
Аларны	их

а) — Гафу итегез, мине кем сорый?

— Сезне студентлар сорый.

ђ) — Алмаз, сине сорыйлар.

— Кем?

— Белмим. Бер кыз.

— Нинди кыз?

— Бик матур бер кыз сорый.

— Яхшы.

б) — Сез Алсуны белђсезме?

— Галиеванымы?

— ђйе. Мин аны яхшы белђм. Ул укытучы бит.

— Сез аны яратасызмы?

— Бик яратабыз. Ул — яхшы укытучы.

в) — Кызлар, сез кирђк.

— Кем?

— Сез инде, сез.

— Безне сорыйлармы?

— ђлбђттђ, сезне.

— Хђзер килђбез.

г) — Безгђ ике кыз килде. Алар Америкадан. Алар татарча бераз белђлђр.

— Сез аларны белђсезме?

— Юк. Аларны Саша белђ.

Текст

Мин Артур. Мин — студент. Мин университетта укыйм. Мин юридик факультетта, икенче курста укыйм. Мин русча, татарча, инглизчђ яхшы белђм. Университетта французча љйрђнђм.

Укытучыбызныћ исеме — Натали. Ул Франциядђн. Без аныћ белђн французча сљйлђшђбез, француз музыкасы тыћлыйбыз, французча китаплар укыйбыз, язабыз.

Француз теле — бик матур тел.

БИРЕМНђР

1. Татарча языгыз:

по-татарски		слушай
по-русски		письмо
по-немецки		статья
по-французски		пиши
по-английски		спроси
по-японски		ведь
по-китайски		уже
по-башкирски		люби
по-удмуртски		научи
по-казахски		меня
знай		тебя
говори		его
разговаривай		ее
учи		нас
правильно		вас
скажи		правильный
понимай

2. ќавап бирегез:

Син татарча белђсећме?

Ул рђхмђт ђйтђме?

Сез русча белђсезме?

Алар французча белђлђрме?

Марат рђхмђт ђйттеме?

Алсу немецчђ сљйлђшђме?

Сез татарча љйрђнђсезме?

Алар тљрекчђ белђлђрме?

Син японча аћлыйсыћмы?

Булат музыка тыћлыймы?

Алар нђрсђлђр тыћлыйлар?

ђби нђрсђ яза?

Сез китап сорыйсызмы?

Алар билет сорыйлармы?

Сђгать ничђ?

Сез аћа рђхмђт ђйттегезме?

Сез ђниегезне яратасызмы?

Сез нђрсђ яратасыз?

Сез нинди язучыларны яратасыз?

Без нђрсђ сорыйбыз?

Сез безне белђсезме?

5. Мђкальлђрне љйрђнегез џђм тђрќемђ итегез:

Ике уйла, бер эшлђ.

Ике уйла, бер сљйлђ.

Аз сљйлђ, књп тыћла.

Аз сљйлђ, књп эшлђ.

Аз сњз белђн књпне ђйт.

Коммуникатив биремнђр.

1. Спросите у студентов, говорят ли они по-татарски.

2. Узнайте у Рустама, говорит ли он по-французски.

3. Спросите у Алсу, хорошо ли она знает английский язык.

4. Спросите у учащихся, какие языки они изучают.

5. Узнайте у Алмаза, понимает ли он по-турецки.

6. Спросите у Галии ханум, слушает ли она оперу.

7. Спросите у Булата, какую музыку он слушает.

8. Спросите Клару, кому она пишет письмо.

9. Узнайте у Айрата, что он пишет.

10.Подтвердите, что вы взяли эту книгу.

11.Подтвердите, что вы прочитали эту книгу.

Дђрес бетте. Сау булыгыз!

УНљЧЕНЧЕ ДђРЕС

Хђерле кљн! Исђнмесез!

I.