Паустанне у Польшчы i Беларусi у 1863-1864 гг. Яго вынiкi i значэнне

З часоў падзелу РП польскі патрыятыч. рух не даваў спакою рас. уладам, ён падзяліўся на дэмакратаў (за паўстанне) і лібералаў – (за мірныя сродкi барацьбы). Хто за паўстанне - “чырвоныя”: правыя (стаўка на шляхту, сялянам зямля за кошт яе частков. канфiскацыi ў памешчыкаў пры абавязковай грашовай кампенсацыi) i левыя (разлiчвалi на сялянскую рэвалюцыю). Працiўнiкi паўстання -“белыя”, =памешчыкi, сярэдняя буржуазiя, частка iнтэлiгенцыi. 1861, Варшава - з разнастайн. рэв-х груповак = паўстанцкi гарадскi камiтэт.“Левых” ў Б. ўзначальваў Канстанцiн Калiноўскi з сям’i збяднелага шляхцiца Гродзенск.губернi, скончыў Пецярбургскi ўнiверсiтэт. 1861 стварыў у Гродне нелегальную рэв-ю арганiзацыю з разначыннай iнтэлiгенцыi. 7 нумароў падпольнай рэв. газеты на бел. мове “Мужыцкая праўда”.Праграма паўстання: Польшча абвяшчалася незалежнай краiнай з роўнымi правамi ўсiх яе грамадзян перад законам, дазвалялася дзейнасць ўнiяцкай царквы, планавалася перадаць сялянам iх зямельныя надзелы ў поўнае ўладанне, а памешчыкам выплацiць кампенсацыю з дзяржаўнай казны.1863 ў Б. - першыя паўстанцкiя атрады з Польшчы. Паўстанне 1863–1864 - ва ўмовах правядзення аграрнай рэформы ў Расii. У чэрвенi 1863 ў Вiльню вярнуўся К. Калiноўскi, а ў лiпенi ён стаў старшынёй Вiленскага аддзела. Да канца лета ў руках К. Калiноўскага сканцэнтравалася ўсё кiраўнiцтва паўстанцкiмi атрадамi на тэрыторыi Лiтвы i Беларусi. Аднак выратаваць паўстанне ўжо не удалося.